EEN DUURZAAM KANTOOR BEGINT BIJ EEN DUURZAAM ONTWERP
Architects in Motion draagt knowledge exchange hoog in het vaandel
Het ontwerpbureau Architects in Motion uit Turnhout heeft een lange geschiedenis, en daardoor in zijn huidige vorm een uitgesproken visie op architectuur ontwikkeld. Ook met betrekking tot kantoren.
ALS EEN STROMING
Luc Vanhout, de zoon van de bijna legendarische architect Carli Vanhout, kleinzoon van architect Jozef Schellekens en neef van de architecten Paul Schellekens en Karel Beuten, bouwde aanvankelijk voort op de verworvenheden van zijn vader. Die had in Turnhout een ontwerpbureau met aanzien in samenwerking met Paul Schellekens. Het bureau Vanhout en Schellekens was in de jaren 60 en 70 een van de smaakmakers van de Turnhoutse school. Dat verleden heeft het huidige bureau met respect van zich afgelegd door te kiezen voor de naamsverandering naar Architects In Motion, kortweg AIM, hoewel de connotatie met de familie Schellekens nog altijd speelt. Daarvan getuigt de modernistische baksteenwoning van Jozef Schellekens uit de jaren 30 aan de Steenweg op Mol in Turnhout, waar een deel van AIM resideert en behoudens architectuur andere culturele activiteiten plaatsvinden. Bart Janssens: “Met de nieuwe naamvoering gaven we in 2008 duidelijk aan dat we ons als architecten heroriënteerden. We zagen AIM als een begrip met een sterke conceptuele insteek. In de eerste plaats verlangden we meer dynamiek, wij beschouwen ons vandaag als een stroming waarbij jonge creatieve mensen zich kunnen aansluiten. Iedereen verlangt immers naar erkenning."
OPGEBOUWDE KENNIS
Luc Vanhout: “Om te evolueren, is het nodig je kennis vast te houden om zo expertise op te bouwen. Die kennis hebben wij natuurlijk niet uitsluitend in de kantoorbouw, maar op alle domeinen van de architectuur." Als het over kennis gaat dan zijn de meeste bureaus vrij terughoudend. Luc Vanhout: “Dat is misschien zo, maar wij zoeken de kennis en de netwerkverbanden juist op. Wij zien nog altijd een rol in samenwerkingsverbanden, verbreden is een van onze adagio's." De architect moet zijn plek opeisen en dichter bij zijn opdrachtgever staan, luidt het bij AIM. Bart Janssens: “Wat je ziet, is dat meer en meer architecten een derderangspositie innemen in het bouwproces. Wij handhaven ook met betrekking tot de kantoorbouw nog een heel traditioneel proces, van ontwerp naar aanbesteding tot opvolging van de realisatie."
En dat biedt voordelen?
Bart Janssens: “Absoluut. Ontwerpen is het uitzetten van ambities, architecturale waarde zit hem ook in de details. Volg je de realisatie en de haalbaarheid ervan niet op als architect, dan verlies je voeling en de nodige feedback met het ontwerp en is er de 'noodlottige' verwijdering."
Bijzonder is hoe dit bureau met ervaring en opgebouwde kennis omgaat. Om te komen tot kwalitatieve continuïteit kiest AIM heel resoluut voor het doorgeven van architecturale kennis. Of het nu gaat om een woning dan wel om een kantoor, knowledge exchange vormt een van de belangrijkste prioriteiten binnen AIM.
VERANDERING VAN WERKOMGEVING
AIM heeft nog maar net de nieuwe kantoren opgeleverd voor het Sociaal Huis van het OCMW van Lier in de oude Dungelhoeffsite (zie kader boven). Het gaat om de integratie van de stedelijke diensten voor welzijn en het OCMW. Ruim 40% van de nieuwbouw beslaat kantoren. Luc Vanhout: “De integratie van verschillende functies hield ook in dat de medewerkers d.m.v. change management aangeleerd werden om de verandering van werkomgeving soepel te laten verlopen." Een tweede recent integratieproject waarmee AIM begaan is, is het samengaan van het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW De Kempen) en het OCMW van Turnhout (zie kader rechts). Alvorens een concept te ontwikkelen, analyseert AIM hoe er gewerkt wordt, vervolgens kijkt men naar het eisenpakket en bevraagt het ontwerpbureau de bouwheer. Luc Vanhout: “Wij zorgen voor de architecturale onderlegger, voor een werkomgeving waarin iemand z'n plek vindt en zich goed voelt."
ACHTER DE FEITEN
En wat het energievriendelijk bouwen van kantoren betreft? Biedt het BIM-model een adequate oplossing?
Bart Janssens: “Het BIM is nog te veel een rigide model met weinig soepele manipulaties. Men loopt steeds achter de feiten aan. Hoe wil je een gebouw duurzaam maken als je het niet duurzaam ontwerpt? Wij hanteren een systeem waarbij er een permanente analyse gebeurt op elke ontwerpbeslissing die de architect neemt. We moeten veel voorzichtiger omgaan met technieken, vandaar ook dat we teruggrijpen naar een empirisch model, omdat je dan van een logisch ontwerp met minimale technieken tot een sluitend systeem kunt komen." Over het toepassen van die technieken ondervindt AIM dat meer en meer opdrachtgevers zich hieromtrent vragen stellen. Voor AIM is dit althans een positief signaal en een kritische ontwikkeling.
CAW DE KAMPEN & OCMW (TURNHOUT)
CAW De Kempen sloot met Janssen Pharmaceutica een samenwerkingsakkoord om de oude fabriekssite, gelegen in de Stationsstraat, te slopen en om te bouwen tot een volwaardige Welzijnscampus. Voor CAW De Kempen zullen er ruim 100 medewerkers en 70 vrijwilligers aan de slag zijn. De sociale dienst van OCMW Turnhout verhuist met ongeveer 65 medewerkers naar de nieuwbouw. AIM tekende een ontwerp voor de Welzijnscampus dat volledig beantwoordt aan de noden en verwachtingen. Ze hielden maximaal rekening met mogelijke opportuniteiten, niet alleen voor de initiatiefnemers, maar ook voor de buren in de ruime omgeving. De nieuwe campus getuigt van een visie die tegemoetkomt aan alle hedendaagse eisen aangaande stadsontwikkeling. Bovendien houdt het ontwerp van de campus rekening met de belangrijkste kwaliteitskenmerken voor het welzijnsonthaal: algemeen en breed toegankelijk, bekend, bereikbaar, beschikbaar, bruikbaar, betaalbaar, betrouwbaar. Bart Janssens: “Het initiatief gaat uit van CAW De Kempen. Wij maken hiervoor het conceptontwerp en zorgen voor een zeer efficiënte kantooromgeving. In de praktijk komt dat neer op minder ruimte, maar ook op een ruimte die een stuk efficiënter is ingericht."
SOCIAAL HUIS OCMW (SITE DUNGELHOEFF, LIER)
In het historisch gebouw te Lier zijn er in totaal 162 mede-werkers tewerkgesteld, verspreid over verschillende diensten. Arch. Luc Vanhout: “Het was een onvoorstelbare uitdaging om al deze diensten, elk met hun eigen cliënteel en gevoeligheden, een specifieke plaats te geven. Van het bestaande gebouw zijn de gevels en het dak volledig gereinigd en gerenoveerd. Binnen is de bestaande draagstructuur van gietijzeren kolommen, liggers en gewelven daar waar mogelijk gerenoveerd en opnieuw zichtbaar gemaakt. Op de begane grond zijn de drie ruimtes langsheen de verticale circulatiezone open getrokken. Door de lage binnenwanden blijft de authentieke structuur van het gebouw behouden. Op de verdiepingen blijft de bestaande horizontale gangcirculatie behouden, maar wordt de lokaalindeling aangepast in functie van de noden en eisen van het bestuur."
Contrast tussen oud en nieuw
Door een hedendaagse materialisatie van de nieuwe volumes voornamelijk in de vorm van gevelpanelen uit architectonisch beton gevelbekleding uit leien en grote glasvlakken in aluminium buitenschrijnwerk, creëerde AIM een duidelijk contrast tussen oud en nieuw. De sobere vormgeving van het nieuwe losgemaakte werkt als een omkadering, waardoor het bestaande gebouw zijn authenticiteit nog sterker tentoonspreidt. De voorgestelde aanpassing en uitbreiding updaten het gebouw naar de hedendaagse eisen wat comfort en energieverbruik betreft. Door de verbouwing uit te voeren met respect voor het bestaande gebouw draagt het ontwerpbureau zijn steentje bij aan het behoud van het onroerende erfgoed van de stad Lier.
