“ONTWERPEN VOOR DE ZORGSECTOR IS EEN SPECIALISME"
Architectengroep PSK is thuis in ieder zorghuis
Wie in Limburg en zelfs daarbuiten naar de naam van de ontwerper van een zorgproject vraagt, heeft een grote kans dat hij Architectengroep PSK als antwoord krijgt. Het bureau heeft zich decennialang gespecialiseerd in de zorgsector, van ziekenhuizen over psychiatrische instellingen tot woon-zorgcentra en assistentiewoningen. Daarnaast is Architectengroep PSK zich ook steeds blijven toeleggen op de kantorenmarkt en grotere woonprojecten. Bestuurder Guido Ieven en architecten Danny van der Molen en Liesbeth Rega geven ons een inzicht in Architectengroep PSK.ONTWERPVISIE
Hoe draagt een gebouw bij aan de ideale werkomstandigheden voor het personeel in een woon-zorgcentrum of een ziekenhuis? Hoe creëer je een huiselijke sfeer voor de bewoners in een rusthuis, of wat verwacht een patiënt van een ziekenhuisbed? Bij Architectengroep PSK zijn de antwoorden op die vragen parate kennis. De ontwerpers binnen de groep kunnen hierdoor creatief inspelenop de verwachtingen van bouwheren en bewoners, en dat tot in de kleinste details. “Niet alleen dat, ook de technische en financiële regelgeving beheersen we grondig. Dat is nodig om onze klant optimaal te kunnen bijstaan in het moeilijke bouwproces. Voor velen is het vaak slechts een éénmalige onderneming."
Verticale werking
De ontwerpen van Architectengroep PSK laten zich niet onder een noemer vatten. Wie toch een constante zoekt in de architectuur van het bureau, komt uit bij het gebruik van baksteen. “Het is een duurzaam materiaal met een eerlijke kostprijs. Er is bovendien geen enkel ander materiaal dat zo mooi en goed veroudert als baksteen. In combinatie met nieuwe materialen en technieken vermijden we ook het risico van eenheidsworst in de architectuur. Dat is ook het gevolg van onze verticale werking: de architect die de eerste lijn voor een project tekent zal in principe op het einde van de rit ook het gordijn kiezen.Zo is er binnen Architectengroep PSK altijd iemand van het volledige bouwtraject op de hoogte. Dat is bovendien een pluspunt voor de opdrachtgever en de aannemers", vertellen Guido Ieven en Danny van der Molen.
Total cost of ownership
Voorts streven de ontwerpers naar een hoge mate van gebruiksvriendelijkheid. De organisatie van een woon-zorgcentrum of ziekenhuis wordt doorgedreven doorgedacht. “In onze aanpak zullen we zoveel mogelijk proberen om de dienstfuncties centraal een plaats te geven en de afdelingen er rond te organiseren. Dat beperkt de loopafstanden voor het personeel. Alleen al dat ogenschijnlijk kleine detail heeft grote gevolgen voor een zorginstelling. Als het personeel kortere afstanden kan afleggen, kan het sneller op vragen van patiënten inspelen, verbetert het welbevinden van de medewerker, en dat heeft uiteindelijk allemaal een weerslag op de organisatie, zowel qua imago als qua kosten voor het gebruik", verduidelijkt Guido Ieven. En wanneer we het over de gebruikskost hebben, ligt ook de total cost of ownership op de tong. “Dat is ook een groot aandachtspunt in het ontwerp en de materiaalkeuze, maar zonder dat we het echt gaan becijferen. Vanuit onze ervaring en kennis kiezen we voor materialen met een lange levensduur en een lage onderhoudskost. Ook conceptueel spelen we daarop in door bijvoorbeeld niet voor tien materialen met elk verschillende onderhoudseisen te kiezen", stelt Liesbeth Rega.
HET NIEUWE OPDRACHTGEVERSCHAP
Het ontwerpen van een project is voor Architectengroep PSK een totaalgebeuren, waarbij zowel de interne organisatie als de architectuur en de stedenbouwkundige invulling de nodige aandacht krijgen. “Bij het ontwerp van een woon-zorgcentrum staat huiselijkheid onmiskenbaar op de eerste plaats. Het is onze betrachting om de (vaak) grootschaligheid van een project niet meer te merken. Intern begint dat bij het beperken van het aantal bewoners per leefgroep. Voorts denken we na over de lengte van de gangen: hoe kunnen we er rustpunten of een ritme in brengen? Ook zorgen we voor veel daglicht en aangename leefruimtes. Uitwendig kan zich dat manifesteren in meerdere kleine bouwvolumes die onderling geschakeld worden door glaspartijen, terrassen enzovoort", lichten architecten Danny van der Molen en Liesbeth Rega toe.
Ander denkpatroon
“De ruimte die de ontwerpers daar vandaag voor krijgen, is niet meer wat die vroeger was. Dat heeft alles te maken met het gewijzigde opdrachtgeverslandschap. Daar waar het bouwen en beheren van woon-zorgcentra vaak het bevoorrechte domein van OCMW's en vzw's was, zijn er vandaag heel wat commerciële privéspelers bijgekomen. Zij kijken heel anders naar een ontwerp, waarbij de kostprijs doorgaans de meest belangrijke factor is. Om het met een voorbeeld te illustreren: we werken in de gangen graag met nissen aan de kamerdeuren. Wanneer je de deuren twee aan twee tegenover elkaar legt, creëer je met zo'n nis een verbreding of een pleintje in de gang. Dat bepaalt mee de sfeer. Het is ook van belang om voldoende ruimte te krijgen voor het intern transport van allerlei rollend materieel, zoals bedden. Voor de privé-investeerders is dat een extra kostenfactor verspringende wanden kosten meer dan een rechte wand
die bovendien tot een verhoging van de oppervlakte leidt. Kortom, er is een ander denkpatroon bij ieder type opdrachtgever", vertelt het drietal.
Andere spelregels
Het verschillend type opdrachtgevers vraagt ook om rekening te houden met andere spelregels. “De private opdrachtgevers dienen zich aan de minimumnormen voor een rusthuiskamer te houden, terwijl de vzw's en OCMW's, die op subsidies rekenen, zich aan de VIPA-eisen moeten conformeren. Dat zijn heel andere uitgangspunten. Ondanks het verschil qua type opdrachtgever blijft het altijd een moeilijke oefening om alle functies binnen de voorziene oppervlakte en het vooropgestelde budget te realiseren. Wij ervaren ook dat bouwheren zich meer en meer op bepaalde doelgroepen gaan focussen: een project dat zich naar de welgestelde bewoners richt, zal er heel anders mogen uitzien dan een standaardwoon-zorgcentrum. Die evolutie in de markt is op zich niet slecht, want op die manier komt er meer diversiteit in het aanbod van de woon-zorgcentra."
NIEUWE MARKTEN AANBOREN
Een donkere wolk boven het zorglandschap is het beperken van de erkenningen en het terugschroeven van de VIPA-subsidiëring voor nieuwe dossiers. De minister werkt aan een nieuw subsidiestelsel.“We voelen die onzekerheid toch al twee jaar. Recent gaf de minister een idee van zijn nieuwe plannen, en dat heeft wel tot wat vernieuwde durf bij de initiatiefnemers geleid, maar het zal nooit meer worden zoals het vroeger was. Als bureau hebben we op die onzekerheid ingespeeld door ons opnieuw wat intensiever op de kantorenmarkt en de grotere woonprojecten te focussen, net zoals in de beginjaren van Architectengroep PSK", onthult Guido Ieven. Voor de kantorenmarkt liggen onder meer een nieuwe showroom voor Steenfabriek Nelissen en een herschikking van een kantoorproject in Diegem op de tekentafel. “Voor het project in Diegem kregen we de opdracht om vier vrijstaande kantoorgebouwen tot één geheel te herwerken, en tegelijkertijd extra functies toe te voegen en 'het nieuwe werken' te implementeren," vertelt Liesbeth Rega. “Voor de woonprojecten variëren de opdrachten in omvang en in regio. Zo zijn de werken aan Residentie De Beel met vijftig appartementen in Diest in volle uitvoering."
PSK OVER …
... Wedstrijdaanbestedingen
“We worden hoe langer hoe selectiever in de wedstrijden waaraan we deelnemen. Afgelopen jaar hebben we twee FTE's op wedstrijden gezet, dat is een serieuze investering en vaak blijft het een dubbeltje op zijn kant: je moet immers, zonder contact met de initiatiefnemer, op basis van een geschreven nota een ontwerp voorstellen. Wanneer ons uitgangspunt dan niet overeenstemt met de visie van de bouwheer, is de kans groot dat al dat werk voor niets is geweest. Bovendien is het beoordelen geen objectief gegeven. De opdrachtgevers stellen daarenboven serieuze eisen inzake het aan te leveren dossier zonder dat daar enige vorm van vergoeding tegenover staat. Maar ook de architecten proberen elkaar steeds te overtroeven."
... Duurzaamheid
“Een duurzaam gebouw staat hoog op de prioriteitenlijst van elke bouwheer. Voor Architectengroep PSK is dit een evidentie, die integraal deel uitmaakt van het ontwerpproces. Hoewel wij een kentering vaststellen in het benaderen van deze materie door de bouwheer allicht onder invloed van de aandacht in de media blijkt toch nog altijd dat eventuele besparingen ten koste gaan van het duurzaam bouwen. Het aanwenden van alternatieve technieken wordt dan vaak beperkt tot wat wettelijk opgelegd is."
... De nieuwe subsidiëring
“De VIPA-subsidies zijn al enkele jaren bevroren. De minister heeft een heel nieuwe subsidieregeling aangekondigd, die zal veeleer persoonsgebonden zijn. Die nieuwe aanpak zal een grote invloed hebben op de toekomst in de zorgsector, voor ons professioneel, maar ook voor de ouderen."
... De vlaams bouwmeester
“Een vorige bouwmeester heeft de boude stelling geuit dat de ervaring van een gevestigd bureau geen pluspunt is in het ontwerp van een (zorg)project 'wegens het denken in stereotypen en gebrek aan creativiteit'. Wij vinden zo'n uitspraak erg bedroevend, aangezien het juist de wisselwerking is tussen de ervaring van de seniors en de creativiteit van de jongeren in een kantoor als PSK dat bijdraagt aan het welslagen van de projecten."
