HOEVESLAGERIJ HOF TER MEULEN GESPECIALISEERD IN MANGALICAVARKENS
Het verhaal van Carl en Tessa van Hoeveslagerij Hof Ter Meulen in De Haan is er eentje van vallen, opstaan en vooral blijven doorgaan. "In 2014 kozen we voor een hoeveslagerij, gespecialiseerd in Mangalica's, de wolvarkens, en met aandacht voor duurzaamheid en het klimaat. De industriële varkensteelt hebben we laten varen. In plaats daarvan grazen de vetste varkens van Europa zonder stress op onze weides. Wanneer de tijd rijp is, verkopen we het vlees lokaal en in onze eigen winkel", vertelt Carl Adriansens.
ZOEKTOCHT NAAR DE KORTE KETEN
Groeien of stoppen
"Het is geen evident parcours geweest, moet ik eerlijk toegeven. Toen mijn ouders de boerderij van mijn grootouders overnamen, kozen ze voor monoculturen voedergraan en -bieten en intensieve varkenshouderij. Dit was ook mijn scholing. Varkens waren vakjes in een tabel, met duizenden vleesvarkens om op het vlak van kosten en arbeidsinvestering het meest efficiënte model te bekomen", begint Carl het interviewgedeelte over de historie van Hof Ter Meulen.
Tijdens zijn opleiding industrieel ingenieur landbouw leerde hij namelijk dat je als boer minimum 10.000 vleesvarkens en 500 zeugen moet houden om rendabel te zijn. "De grow big or get out-attitude waaide over uit Amerika. Je moest groeien of stoppen: dat was de enige logica van geïndustrialiseerde landbouw en een andere weg leek niet mogelijk. Maar het drong stapsgewijs tot me door dat die denkpiste niet per se hoefde te kloppen. Door me te verdiepen in overproductie, voedselverspilling, de gevoeligheid van dieren en de effecten van het klimaat op het veld kwam in 2010 het keerpunt."
Gestart met aardbeien en asperges
Carl en Tessa wisselden het geweer van schouder en besloten te focussen op de korte keten, in eerste instantie met aardbeien en asperges en later door Mangalicavarkens in eigen beheer te houden. "In 2011 begonnen we met aardbeien en asperges, want we merkten dat de korte keten meer marge en minder risico met zich meebracht", verklaart de West-Vlaming. "Deze gewassen deden het bijzonder goed, maar we zochten nog een product dat het hele jaar door een constante verkoop kent. De link werd snel gelegd met vlees en bijgevolg de hoeveslagerij, dus besloot mijn vrouw Tessa een slagersopleiding te volgen."
Industriële tak laten varen
"In theorie heeft een varken 0,8 m2 beschikbare ruimte nodig, waardoor we op een bepaald moment konden schakelen van 600 naar 1.400 industriële varkens. Maar dit strookte niet langer met de waarden en normen die ik wou hanteren, want als we dan toch minder vlees eten, laat het dan kwaliteitsvlees zijn van dieren die tot hun dood een goed leven hebben gehad", gaat Carl verder. Voor de boer stond het vast: de varkens op zijn domein moesten buiten kunnen lopen. "Klassieke varkens zijn daar niet voor geschikt, aangezien ze worden gefokt om snel vet te worden, wat het immuunsysteem ondermijnt. Het effect van preventieve antibiotica op de resistentie van de dieren mag je absoluut niet onderschatten. We hebben het jammer genoeg vanop de eerste rij moeten meemaken, toen APP – Actinobacillus Pleuropneumoniae – de kop opstap. Vroeger werd dit als een chronische ziekte aanschouwd waarbij de varkens symptomen van verkoudheid vertoonden, maar ondertussen is het een acuut probleem, door gebrek aan immuniteit. We wilden dus volledig onafhankelijk zijn van preventieve antibiotica."
De Mangalica's hebben vijf keer het gehalte onverzadigd vet ten opzichte van de gewone varkens
BEWUSTE KEUZE VOOR MANGALICAVARKEN
Het duo wou een varken met voldoende weerstand, waardoor ze al snel bij het Mangalicavarken belandden, een zwijn dat in het wild over de Hongaarse steppe draaft en nu met de dikke, vrolijke krulletjesvacht over de weides in De Haan strompelt. "De Mangalica's hebben vijf keer het gehalte onverzadigd vet ten opzichte van de gewone varkens, waardoor ze tot de vetste ter wereld gerekend worden. Daarnaast zijn ze zeer robuust, hebben ze van nature een sterke immuniteit en dankzij het pluizige krulhaar springen ze er zeker tussenuit."
Zorg voor de dieren primordiaal
Om de goede levenskwaliteit van de dieren te garanderen, houden Carl en Tessa vast aan drie belangrijk basisprincipes. "We gaan moeder en big nooit van elkaar scheiden, tot dit van nature gebeurt. Daarnaast moeten de dieren vrijwillig vrij zijn van lijden in de tijd. Wat bedoel ik daar precies mee? Varkens durven al eens met elkaar in de clinch gaan, maar dankzij de vrije loopruimte kunnen ze op elk moment vluchten. Ten slotte moet het slachtproces kort en respectvol zijn. Veel dieren ontwikkelen stress tijdens het transport, wat de kwaliteit benadeelt en zorgt voor PSE-vlees, (pale, soft, exudative: bleek, zacht en met vochtverlies). Onze Mangalica's worden een paar uur voor vertrek naar het slachthuis in de vrachtwagen geladen, die bovendien 9,3 keer zo groot is als nodig, zodat ze ruimte hebben en rustig zijn bij vertrek."
AUTOMATEN BIEDEN EXTRA VERKOOPMOMENTEN
"In de slagerij kan je terecht voor gebraadjes, koteletten, haasjes, spiering, gerookte en gedroogde vleesproducten, witte worst, bloedpens, ouderwetse boerenpastei, verse worst, gehakt, bereidingen, salades, hammen, preskop … Ook voor Limousin, ons rundsvlees van uitstekende kwaliteit, ben je bij ons aan het juiste adres: biefstuk 1e keuze, gepelde biefstuk, rosbief, entrecotes, côte à l'os, schenkelvlees, soepvlees, 6-rib, rundertong, americain, stoofvlees, brochettes …", vertelt Tessa enthousiast.
De slagerij is geopend van donderdag tot zaterdagmiddag, maar ook op andere momenten kunnen klanten voor hun geliefde producten bij Hof Ter Meulen terecht. "Het systeem is zo ontwikkeld dat we alles zo optimaal mogelijk kunnen doorschuiven van versrayon naar diepvries. Elke woensdag vullen we namelijk de versautomaten aan en alles wat niet meteen verkocht wordt, verplaatsen we naar de diepvries, waar klanten 20% korting krijgen."
DE BOER ALS KLIMAATHOEDER
We hebben geen voedseltekort
Bij het overnemen van de boerderij vijftien jaar geleden, is er bij Carl en Tessa een plan gerijpt over hoe zij, als boer en slager, het klimaat kunnen helpen en de biodiversiteit op de velden versterken. "Het klopt dat we vandaag in een voedselcrisis zijn beland, maar er is allesbehalve een voedseltekort", verklaart Carl. "Ik heb mezelf de vraag gesteld hoeveel mensen ik volwaardig kan voeden met een hectare gezonde grond. Met een intensief landbouwmodel met monocultuur kan je 35 personen eten geven per hectare, met een gesloten kringloopsysteem is dat ongeveer 18 personen. Dus om 10 miljard mensen te voeden, hebben we 500 miljoen hectare landbouwgrond nodig. Volgens de Wereldvoedselorganisatie bewerken we nu 1,5 miljard hectare, dus 3x zoveel als nodig is om alle monden van eten te voorzien. We moeten de productie dus niet blijven opdrijven, we moeten meer verdienen per hectare en een deel teruggeven aan de natuur als eerste stap in het klimaatverhaal."
Moestuintjes voor de gemeenschap
De ontbossing, het landgebruik en de landbouw zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de uitstoot. Daar is ook Carl zich van bewust. "We kunnen dit nog een halt toeroepen", voegt hij eraan toe. "We zouden met z'n allen onze gronden in drieën kunnen opdelen. Een eerste derde dat we houden voor het intensief vullen van de rekken. Een derde voor dienstenlandbouw, zoals alpaca's of voor windmolens; dus geen primaire productie maar een dienst voor de maatschappij. En ten slotte kunnen we een derde teruggeven aan de natuur."
Dat het geen losbandige praatjes zijn, bewijzen ze door een oppervlakte van 2.500 m2 aan de gemeenschap te geven, in bruikleen, voor het zaaien en oogsten van groenten. Het idee werd als 'FERM-e' boven het doopvont gehouden. "De gesloten kringloop staat centraal, waarbij we een permacultuur creëren waar mens en natuur samenwerken en waarbij elke schakel even belangrijk is. Ondertussen mogen we 15 moestuinierders ontvangen, wat een fantastisch verhaal van diversiteit met zich meebrengt. We merken bovendien dat het niet alleen de oudere leeftijdsgroepen zijn die we aantrekken: ook de jongere garde vindt steeds meer de weg naar de tuintjes. Zo willen we onze verantwoordelijkheid nemen voor het echt te laat is."
We bewerken nu 1,5 miljard hectare grond over de hele wereld, 3 x zoveel als nodig is om alle monden te voeden
SCALA AAN RANDACTIVITEITEN OP HET DOMEIN
Wandelen met alpaca's
De boerderij en hoeveslagerij zijn niet de enige pronkstukken op Hof Ter Meulen. Het meest bijzondere aspect is misschien wel de groep vrolijke alpaca's, die bij het betreden van het hof nieuwsgierig de koppen rechten. "We zijn ermee gestart net voor corona. Toen hadden we 2 alpaca's puur als attractie voor de vakantiehuisjes. Dit viel in goede aard en de bal ging al snel aan het rollen, mede dankzij de media-aandacht die we kregen omdat we vakantiejobs zochten om met de dieren te gaan wandelen. Ondertussen hebben we een tiental dieren waarmee liefhebbers een strandwandeling kunnen maken."
Boerderijvakanties met logies
Ten slotte vinden ook toeristen hun gading op het mooi onderhouden terrein van Carl en Tessa, met de vakantiehuizen 'Het Ovenhuisje' en ''t Kalvernest'. "De logies zijn een ideale uitvalsbasis voor het verkennen van de omgeving. Bovendien zorgt dat ervoor dat er altijd beweging is op het erf, wat de verkoop in de slagerij ook ten goede komt. En de toekomst? We timmeren verder aan ons duurzaam traject en we hopen zoveel mogelijk mensen wakker te schudden."
