STEEDS MEER OPPORTUNITEITEN IN BINNENVAARTSECTOR

Krista Maes: “In 2017 hielden we met de binnenvaart 3,5 miljoen vrachtwagens van de weg en dat moeten er in de toekomst nog veel meer worden"

Dat het met de mobiliteit van ons land de verkeerde kant uitgaat, is een open deur intrappen. We staan jaar na jaar steeds meer uren in de file. Niet zelden gaat de beschuldigende vinger in de richting van het talrijke vrachtverkeer in deze logistieke draaischijf van Europa. Maar het had nog erger gekund. Bijvoorbeeld indien de binnenvaartsector er niet was geweest. Die sector transporteerde vorig jaar immers 72 miljoen ton goederen, goed voor 3,5 miljoen vrachtwagens en een marktaandeel van 15%. Dat aandeel wil De Vlaamse Waterweg nv, o.a. dankzij investeringen in automatisering, tegen 2030 opdrijven naar 20%. InfraStructure had dan ook een boeiend gesprek met kersvers operationeel directeur Krista Maes over ambities, investeringen en fusies.

DE VLAAMSE WATERWEG NV

Sinds 1 januari 2018 varen Waterwegen en Zeekanaal nv en nv De Scheepvaart samen de toekomst tegemoet onder de gezamenlijke vlag van De Vlaamse Waterweg nv. “Beide entiteiten waren al samenstellingen van vroegere administraties", steekt operationeel directeur Krista Maes van wal. “Een eerste fusie van administraties gebeurde in 2004. Daardoor bleven twee entiteiten over die elk een deel van Vlaanderen in beheer hadden. W&Z had het westen onder haar hoede, terwijl het oosten bediend werd door nv De Scheepvaart. Bij de opmaak van het nieuwe regeerakkoord in 2014 besliste de Vlaamse Regering tot een bijkomende fusie waardoor er nu maar één ambtsgebied meer is. Alle bevaarbare waterwegen binnen Vlaanderen worden nu beheerd door De Vlaamse Waterweg nv."

FUSIE ZORGT VOOR UNIFORMITEIT

De fusie tussen nv De Scheepvaart en Waterwegen en Zeekanaal nv is nog vrij recent. Toch worden al duidelijke gevolgen merkbaar, zowel voor personeel als voor klanten van het nieuwe agentschap. “De opdrachten van de twee voormalige entiteiten waren gelijkaardig maar de aanpak was niet uniform", beseft Krista Maes. “De fusie zorgt dus voor uniformiteit voor onze klanten die meteen ook maar met één aanspreekpunt meer rekening moeten houden. Er ligt nog wel wat werk op de plank maar alles is intussen wel al in kaart gebracht. En op het vlak van personeel is het onze taak om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. Bij een fusie zijn er altijd wel medewerkers die er niet meteen in geloven of die eerder weigerachtig staan tegenover veranderingen. Maar de aanpak was wel de juiste. Iedereen kan in zijn of haar zetel blijven werken. Misschien is de jobinhoud wel wat veranderd en vergt dat soms een beetje kneedwerk. Zo proberen we de twee arbeidsreglementen op elkaar af te stemmen en daarvoor is veel overleg met de vakorganisaties vereist. Maar daarnaast zijn er vanzelfsprekend ook heel wat personeelsleden die er het positieve van inzien en erkennen dat een fusie zich echt wel opdrong."

INVESTEREN IN
INFRASTRUCTUUR EN INNOVATIE

Dé kernopdracht van de eengemaakte Vlaamse Waterweg nv is het bevorderen van de binnenvaart. “Om dat te kunnen doen, zijn uiteraard heel wat investeringen nodig", beseft Krista Maes. “De Vlaamse Waterweg nv investeert vooral in infrastructuur en innovatie. Bovendien moeten we in het kader van de klimaatplannen ook inzetten op waterbeheersing. En aangezien water aantrekt, worden onze diensten vandaag ook steeds meer ingezet voor recreatiebevordering in of rond het water. Een mooi voorbeeld is het openleggen van de Reep in Gent, waardoor het water opnieuw tot in de binnenstad wordt gebracht."

WIE IS KRISTA MAES?

Sinds 1 februari 2018 is Krista Maes de nieuwe operationeel directeur van De Vlaamse Waterweg nv. Ze studeerde handelswetenschappen en zette haar eerste professionele stappen in de financiële wereld. “Mijn eerste kennismaking met de Vlaamse overheid was in 1999, toen men overschakelde van een kasboekhouding naar Orafin, een economisch boekhoudpakket. In 2002 was er een grote interne reorganisatie onder de noemer Beter Bestuurlijk Beleid. Toen werd ik staflid bij de veranderingsmanager binnen Mobiliteit en Openbare Werken, Leo Clinckers. Eigenlijk was dat mijn eerste stap buiten de financiële sector. Ik raakte gefascineerd door het beleidsmatige aspect van de job met als gevolg dat ik in 2008 aan de slag ging bij Waterwegen en Zeekanaal in de afdeling Coördinatie, waar alle beleidsmatige elementen werden gecoördineerd en voorbereid ten behoeve van het management en/of het kabinet. In 2014 werd ik gevraagd om raadgever Binnenvaart en Logistiek te worden op het kabinet van Vlaams minister Ben Weyts. Door dagelijks met het beleidsmatige aspect bezig te zijn, werd ik een nog grotere fan van de binnenvaart, net als mijn minister. Drie jaar later werd - naar aanleiding van de fusie - de functie van operationeel directeur vacant en stelde ik me kandidaat. Sinds 1 februari ben ik dan ook terug van eigenlijk nooit echt weggeweest. Alle operationele zaken die bij moeten dragen tot het vervullen van ons engagement richting de minister, vallen onder mijn hoede. We maken het investeringsprogramma op, voeren het uit en volgen het op. We vormen de brug tussen uitvoering en beleid en maken afwegingen want de vraag is altijd groter dan het budget."

VERHOGEN BRUGGEN BOVEN ALBERTKANAAL

Een mooi voorbeeld van een infrastructuurproject om de binnenvaart in Vlaanderen vlotter te laten verlopen, is het project Seine-Schelde. “In grote lijnen beoogt dat project om Parijs met Amsterdam te verbinden via de binnenwateren. Voor Vlaanderen is het belangrijk om onze zeehavens met elkaar te verbinden. Een tweede project is het verhogen van de bruggen over het Albertkanaal. Eenmaal daar alle bruggen verhoogd zullen zijn tot 9.10 meter, zullen er binnenschepen kunnen passeren die vier lagen containers op hun dek staan hebben. In de binnenvaart is er immers steeds meer nood aan het transport van containers en zo spelen we daar op in. En net zoals in het wegtransport heb je voor onze vaarwegen 'op- en afritten' nodig. Bij ons zijn dat dan kaaimuren, overslagpunten van water naar wal en omgekeerd."

INVESTERINGSBUDGET VAN 220 MILJOEN EURO

Enerzijds investeert De Vlaamse Waterweg nv in harde infrastructuurwerken, anderzijds worden er kosten gemaakt om bestaande vaarwegen toegankelijk te houden. “Daarvoor zijn er niet alleen baggerwerken nodig, maar ook onderhoud aan ons patrimonium. Baggerwerken garanderen de diepgang van de vaarwegen aan onze klanten. Beide types van investeringen kunnen niet zonder elkaar en moeten op elkaar worden afgestemd. Investeren in infrastructuur zonder je vaarwegen te onderhouden, leidt tot een degradatie van je werking. Ons totale investeringsbudget op jaarbasis bedraagt 220 miljoen euro. Ons gehele budget, incl. personeelskosten, is 400 miljoen euro. In totaal stellen we 1.365 personeelsleden te werk. Omdat er nauwe interactie moet zijn met de regio's beschikken we naast ons hoofdkantoor in Hasselt ook over zetels in Willebroek, Merelbeke, Antwerpen, Brussel en Mol."

3,5 MILJOEN VRACHTWAGENS

De cijfers van de binnenvaart zitten in de lift en de ambities zijn groot. In totaal beheert De Vlaamse Waterweg nv 1.076 kilometer bevaarbare waterlopen die langs 182 van de 308 Vlaamse steden of gemeenten lopen. “2017 was al een recordjaar, met een stijging van 6,5% t.o.v. 2016, en het eerste semester van 2018 biedt zich bijzonder veelbelovend aan", klinkt het bij Krista Maes. 
“We zitten nu al aan een stijging van 6,3% in het containervervoer ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Dat is een goeie evolutie want elke container die via de binnenvaart wordt verscheept, moet niet over ons oververzadigde wegennet. In 2017 werden 72 miljoen ton goederen verscheept via de binnenvaart, wat overeenkomt met 3,5 miljoen vrachtwagens die we van de Vlaamse wegen hebben kunnen houden. Het Planbureau schat dat de transportsector met 4,5% zal toenemen tegen 2030. Wij willen met de binnenvaart beter doen en ongeveer 70% stijgen. Het totale marktaandeel van de binnenvaart bedraagt momenteel 15%. De rest is in handen van weg- en spoortransport. Tegen 2030 willen we - rekening houdend met de stijging in de sector - een aandeel van 20% inpalmen."

NOG VEEL ONBENUTTE CAPACITEIT OP RIVIEREN EN KANALEN

Dat de Vlaamse wegen oververzadigd zijn, is een open deur intrappen. Geldt hetzelfde echter voor onze binnenwateren? “Neen, integendeel", antwoordt Krista Maes. “Onze Vlaamse rivieren en kanalen hebben nog heel wat onbenutte capaciteit. Dat valt moeilijk in cijfers uit te drukken. Maar veel van onze investeringen zijn erop gericht om te kunnen voldoen aan het toenemende gebruik van onze wateren dat we verwachten tegen 2030. Files op het water zijn er dus niet. Al moet dat enigszins genuanceerd worden. Doordat wij onze kunstwerken niet bedienen op zondagen, kan het wel zijn dat een aantal binnenschepen ligt te wachten aan een sluis tot wanneer die op maandagmorgen opnieuw opengaat. De eerder vermelde automatisering of bediening op afstand moet dat probleem verhelpen. Vanzelfsprekend zullen we prioriteit geven aan onze grote economische assen."

“BINNENSCHIPPER IS GEEN KLUIZENAAR MEER"

Een totale stijging van 5% kan echter pas gerealiseerd worden na de nodige (marketing)inspanningen. “Om die stijging te krijgen, zijn er verschillende aspecten. Enerzijds zijn er de zaken die we zelf in de hand hebben, waaronder bv. - alweer - die automatisering van onze kunstwerken. We moeten onszelf meer verkopen. De Vlaamse Waterweg nv stelt een aantal transportdeskundigen te werk die samen met bedrijven de mogelijkheid onderzoeken om binnenvaart in te schakelen in hun bedrijfsproces. Daarnaast investeren we in watergebonden bedrijventerreinen. Ten derde zijn er de klassieke promotiecampagnes, al heb ik het gevoel dat die nog altijd hun doel een beetje missen. Maar dat is een gevoel want zoiets valt moeilijk te becijferen. Anderzijds moeten we de sector zoveel mogelijk ondersteunen. Heeft de sector nood aan een nieuw scheepstype dat beantwoordt aan bepaalde vragen, dan moeten we hen daarmee helpen. Regelgeving afstemmen, testgebieden voorzien, steunmaatregelen uitwerken, noem maar op. De sector moet m.a.w. van De Vlaamse Waterweg nv het signaal krijgen dat we klaar staan om hen te steunen bij innovatieve projecten. Vlaanderen beschikt bijvoorbeeld over veel kleinere waterlopen. Met de huidige vloot kunnen we die niet allemaal gebruiken. Er is dus nood aan innovatie binnen de sector om hierop een antwoord te bieden. Een ander aspect is het aantrekken van jongeren in de sector. De tijd dat een binnenschipper als een kluizenaar dag en nacht op zijn boot vertoefde, is voorbij. Nu gaat het vaak om ondernemers die een schip besturen en na hun dagtaak de wagen van boord halen en naar huis rijden. Overleg en initiatieven met onze collega's van Onderwijs zijn dus zeker nodig."
 

AUTOMATISERING ALS TOPPRIORITEIT

Vooraleer Krista Maes operationeel directeur werd bij De Vlaamse Waterweg nv, was ze als beleidsadviseur actief op het kabinet van Vlaams minister Ben Weyts (zie kader). “Het gevolg is dat ik nu kan meewerken aan de uitvoering van plannen die ik als kabinetsmedewerker op beleidsmatig vlak mee heb helpen uittekenen. Toen bepaalde ik de grote lijnen, nu hou ik me ook met de details qua uitvoering bezig. Daarbij heb ik ook mijn eigen stokpaardjes. Ik klop vaak op dezelfde nagel, met name dat we dringend af moeten van het oubollig imago van de binnenvaart. Daarom moeten we sterk de klemtoon leggen op innovatie in de ruime zin van het woord. Dan spreek ik over het automatisch en op afstand bedienen van sluizen. Daarvoor zijn belangrijke investeringen nodig in de kunstwerken en in de bouw van centrales. Ook hier is het een kwestie van prioriteiten. Ik schat dat we nog een periode van 15 jaar zullen nodig hebben om alle kunstwerken in Vlaanderen geautomatiseerd te hebben. Daarnaast moeten we ook bedrijven de kans geven technieken uit te testen op onze waterwegen. We willen bijvoorbeeld heel sterk inzetten op onbemand varen en daarvoor stellen we onze waterwegen ter beschikking. Eigenlijk zijn investeringen in infrastructuur slechts een noodzakelijke voorwaarde om een volwaardig alternatief te worden voor wegtransport. Infrastructuur is m.a.w. een voorwaarde om de sector te kunnen inspireren en innoveren."

GECONSOLIDEERDE CENTRALES VOOR MEERDERE CORRIDORS

“Gelet op de huidige personeelskost is het niet altijd mogelijk om te voldoen aan de economische noden. Zo bedienen we bv. geen sluizen op zondagen. Binnenschippers liggen er dus aangemeerd tot wanneer de bediening op maandag weer start. Mochten we sluizen kunnen automatiseren, dan is dat probleem alvast al verholpen en kunnen we aan onze klanten een dienstverlening van 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 aanbieden."
“We ijveren dus voor geconsolideerde centrales om bepaalde kosten onder controle te kunnen houden en zo een of meerdere corridors te kunnen bedienen. Daarnaast beschikken we met VisuRIS over een dienstverlening waarbij we rivierinformatie visualiseren op kaart, zoals vaartijden, hoogtes van bruggen … Dat instrument geeft de binnenschipper de mogelijkheid om zijn traject van A naar B te bepalen maar de grootste kracht is dat ook de logistieke spelers toegang kunnen krijgen om te checken wanneer een bepaalde vracht zal aankomen."

STEEDS GROTER, STEEDS MEER

De binnenvaartsector gaat al eeuwenlang mee en wordt steeds belangrijker in het mobiliteitsvraagstuk van de toekomst. De sector zelf onderging in het verleden al enkele belangrijke wijzigingen. 
“Enerzijds zien we de evolutie naar steeds grotere schepen die steeds meer containers kunnen vervoeren. Daarom verhogen we ook alle bruggen boven het Albertkanaal. Anderzijds merken we ook andere trends in het type van goederen dat verscheept wordt. Waar het vroeger vooral om bulkgoederen ging, zien we nu veel meer gepalletiseerd goederenvervoer. Meer toepassingen betekent dat we nog meer vrachtwagens van de weg kunnen houden."