Pionierswerk in VTI Deinze

Leerlingen maken en plaatsen zelf aluminium ramen in de school

Aluminiumbewerking in het onderwijs is een zeldzaamheid. Het was des te baanbrekender toen VTI Deinze in 2018 besloot om meteen in twee CNC-machines te investeren, met de ondersteuning van Sapa en Rogiers. Vandaag, drie jaar later, gaat Schrijnwerk op bezoek voor een nieuwe stand van zaken.

Wat je zelf doet ...

Even terugspoelen naar 2018. In VTI Deinze was Blok G aan renovatie toe. "Het gebouw had nood aan nieuwe ramen", vertelt Lieven Tack, technisch adviseur bij VTI Deinze. "Na intern overleg besloten we te kiezen voor aluminium schrijnwerk."

Aanvankelijk werden diverse raamfabrikanten gecontacteerd voor een offerte, maar er ging intern een licht op. "Waarom zouden we het niet zelf doen? Onze leerlingen krijgen een opleiding om later ramen en deuren te maken en te plaatsen. Door dit project zelf in handen te nemen, slaan we twee vliegen in een klap. Restte ons wel het praktische probleem van het materiaal en de middelen om de ramen te maken. Dus trokken we onze stoute schoenen aan en legden onze plannen uit aan onze directie om daarin te investeren. Onze directeur had wel oren naar onze plannen en maakte de nodige middelen vrij om te investeren in machines."

VTI Deinze contacteerde Rogiers met de plannen en uiteindelijk werd er gekozen voor twee bewerkingsmachines: een dubbele verstekzaag en een CNC-machine, goed voor een investering van 100.000 euro. "Veel geld, maar de investering zal zichzelf terugwinnen doordat we alle werken zelf in handen nemen. De renovatie van Blok G zal tien jaar in beslag nemen, en daarna doen we Blok D, dat nog een stuk groter is. Alles bij elkaar zitten we hier dus goed voor twintig jaar of meer."

Positieve balans

Nu we drie jaar verder zijn, maakt Lieven Tack even de balans op. "Die is zeker positief. Zo zijn we nog steeds erg tevreden over de ondersteuning die we van onze partners krijgen. Rogiers heeft een niet te onderschatten inspanning willen doen voor ons. Dat zijn we niet vergeten. Ook Sapa dragen we nog steeds een warm hart toe, ook omdat we voor hen niet zomaar een project zijn: ze behandelen ons als volwaardige partner. We kunnen vrijelijk overleggen, bij vragen krijgen we snel gehoor, we kunnen gebruikmaken van hun calculatiesoftware ..."

De werken aan Blok G gaan goed vooruit. "De eerste, meest zichtbare gevel is bijna af. Dat lijkt niet veel op drie jaar tijd, maar laat ons niet vergeten: we zijn geen productiebedrijf. Deadlines of de nood aan een leveringstermijn zijn er niet. We nemen alle tijd die nodig is om onze leerlingen op te leiden in de bewerking van aluminium schrijnwerk."
Die tijd is ook nodig. "Het gaat nog steeds om leerlingen van het middelbaar onderwijs: je kunt van hen niet verwachten dat ze zomaar een aluminium raam kunnen maken en plaatsen. Dat leren we hen stap voor stap."

Ook corona bracht al bij al relatief weinig onoverkomelijke problemen met zich mee. "Het theoretische gedeelte konden we doen via afstandsonderwijs, voor de praktijklessen spreidden we de leerlingen dan in shifts, zodat we nooit met een te grote groep hoefden te werken. Enkel tijdens de lockdown van maart tot juni 2020 heeft alles even stilgelegen."

Vrijwillig en succesvol

Vandaag is aluminium schrijnwerk in de derde graad van het beroepsonderwijs nog steeds niet opgenomen in het leertraject. Lieven Tack: "Het blijft een vrijwillig te volgen curriculum. We willen wel dat iedereen op zijn minst kennismaakt met de techniek en technologie. Daarna is het aan de leerlingen om te beslissen om er verder in mee te gaan of niet. En dat is tot nu toe altijd een succes gebleken."
Alles staat of valt vaak met een goede leerkracht. "Onze praktijkleraar Jacques Vanaelst heeft zich uitstekend gekweten van zijn taak. Hij moest zich uiteindelijk ook grondig inlezen in de nieuwe technieken en technologieën."

"Ik wil de jongeren een zekere passie meegeven voor het vak.
Ik wil dat ze fier kunnen zijn op hun werk"

Jacques Vanaelst (leraar vijfde jaar) beaamt. "Het was niet eenvoudig maar ik had er bij aanvang drie jaar geleden wel veel zin in. Ik sta uiteraard ook volledig achter ons project. In een rotatiesysteem neem ik tijdens de praktijklessen telkens twee à drie leerlingen apart om hen de technieken van aluminiumbewerking bij te brengen. Zo krijg je meer interactie en engagement en hebben je lessen meer impact. Klassikaal creëer je te veel afstand en heb je nooit iedereen mee."

Jacques praat er met veel enthousiasme over. "Dat enthousiasme en de motivatie tracht ik over te brengen op de leerlingen. Ik wil de jongeren een zekere passie meegeven voor het vak. Ik wil ook dat ze fier kunnen zijn op hun werk. Het helpt natuurlijk dat ze de spreekwoordelijke vrucht van hun arbeid vanuit het raam kunnen bekijken. Dat motiveert hen om hun beste beentje voor te zetten."

Leerkracht Johan Van Wassenhove van het zesde jaar plaatst het schooljaar nadien dan die ramen die ze gemaakt hebben in het vijfde jaar en vindt dit een groot voordeel. "We plaatsen eerst een veilige stelling om de oude ramen te verwijderen. Daarna komen de leerlingen van de afdeling bouw eraan om snelbouw te metselen, te isoleren, een nieuw buitenspouwblad te metselen (gevelsteen Wienerberger) en de dorpels te plaatsen. Vervolgens worden de ramen geplaatst met de noodzakelijke verankeringspunten, berekend volgens de windbelasting die erop kan komen. De plaatsing van het dubbel glas gebeurt ook door de leerlingen onder begeleiding."

Lieven Tack en zijn collega betreuren het vrijwillige aspect ervan wel. "Omdat aluminium schrijnwerk in ons land zo groot is. Tal van bedrijven maken en plaatsen aluminium schrijnwerk en smeken om competente werkkrachten. Dan zou het onderwijs daar de perfecte springplank voor moeten kunnen zijn, vinden we. Bied jongeren in de derde graad al een opleiding over aluminium, zodat ze na hun zesde jaar meteen klaar zijn voor de arbeidsmarkt. Vandaag zien we echter dat aluminium opgenomen zal worden als zevende jaar, als specialisatiejaar."

Allen op stage

Die bedrijfswereld reageert alvast positief op de richting die VTI Deinze is ingeslagen. "Alle leerlingen vinden relatief eenvoudig een stageplek, waar ze hun opgelopen basiskennis uit de school kunnen omzetten in de praktijk."

Dat succes heeft een opmerkelijk gevolg. "Stagebedrijven zijn vandaag behoorlijk lovend in hun feedback over de stages. Ze prijzen ook de ingesteldheid die we hen mee trachten te geven. Opmerkelijk is wel dat de stagebedrijven ook kritischer zijn geworden voor de stagiair. Op die manier voel je wel dat de bedrijven onze leerlingen al wat hoger inschatten. Zo was Bart Desmet, verantwoordelijke van de alu-afdeling bij Morti, zeer lovend over de samenwerking van VTI Deinze met de industrie en de gedurfde aanpak en visie van deze school."

Referentieproject

"Het voordeel is ook de korte afstand tussen het atelier en de werf. Op die manier moeten de leerlingen niet op locatie gaan en verlies je daar geen tijd mee. Bovendien kunnen ze zo leren hoe je moet werken op een werf: dat loopt anders dan in het atelier. Denk maar aan het materiaal dat je nodig hebt op de werf. Hier kunnen ze snel terug heen en weer lopen naar het atelier als ze een gereedschap of iets dergelijks zijn vergeten. Op locatie kun je dat niet en kom je in de problemen. Bovendien moeten de leerlingen ook correct leren werken. Dat betekent ook: proper werken. Elke dag moeten ze hun 'werf' proper achterlaten en moeten ze zorg leren dragen voor de materialen."

Vooralsnog staat VTI Deinze alleen. "Dit project blijft toch pionierswerk in het Vlaamse onderwijs", stelt Lieven Tack. "We weten alleszins nog niet meteen van navolging in andere scholen. We worden ook niet meteen geholpen bij onze plannen door het Vlaamse onderwijs. Integendeel: de komende jaren verdwijnen er zelfs praktijkuren. En dat terwijl de nood aan competente werkkrachten zo groot is vanuit de bedrijfswereld. Nu goed, wij trachten niettemin om ons steentje bij te dragen om te zorgen voor meer en competentere instroom, ook al zondigen we dan wat tegen het leerplan."