ZORGVULDIG EN ZORGZAAM ONTWERPEN

Archipelago profileert zich als internationaal bureau met geografische verankering

Architectenbureaus zijn geen onwrikbare instituten, ze evolueren met de tijd en zijn onderhevig aan structurele en inhoudelijke veranderingen. Zo ook ar-te uit Wijgmaal bij Leuven, een bureau dat zich grondig een nieuw profiel heeft aangemeten en vandaag als archipelago I ar-te door het leven gaat. Lieven De Vadder is een van de vennoten met wie we aan tafel zitten.

 

ARCHIPELAGO IN EEN NOTENDOP

Binnen archipelago behouden ar-te en baev de geografische verankering dicht bij hun opdrachtgevers, terwijl ze het aanbod uitbreiden op nationaal en internationaal niveau. De vertrouwensband met en de nabijheid bij de klant maken deel uit van het DNA van beide bureaus. Hun dienstverlening gaat van deel- tot volledige opdrachten waarin Concept, Ontwikkeling en Realisatie zijn geïntegreerd.

archipelago hanteert de kwaliteitslogica van de ISO 9001-certificatie van ar-te en baev. In deze dynamiek investeert archipelago in een R&I (Research & Innovation)-visie op lange termijn en de consequente ontwikkeling van:

• innovatieve werkmethoden (BIM, Performance Driven Design, Scenario Based Design …);
• innovatieve ontwerpoplossingen voor specifieke marktsegmenten;
• competentieopbouw rond de kernthema's van de architectuurbenadering van archipelago: belevingskwaliteit, functionaliteit, duurzaamheid en TCO.

Vanuit Wijgmaal (bij Leuven) is ar-te met een vijftigtal medewerkers actief in de zorg- en ziekenhuissector, op de huisvestingsmarkt, in onderwijsinstellingen, op de kantorenmarkt en in utilitaire en industriële projecten. Segmentering van de activiteiten van archipelago:

• Ziekenhuizen: 45%;
• LCE (living, care, education): 25%;
• IOR (industry, office, residential): 30%.

 

COMPLEMENTAIR PARTNERSHIP

We ontmoeten architect Lieven De Vadder op de Remy site in Wijgmaal. Hij vertelt over de Leuvense wortels van het bureau, met een voorgeschiedenis die loopt van de Technische Dienst van de Belgische Boerenbond over het Bureau Stabo naar een verzelfstandiging als ar-te in 1995. Een belangrijke volgende stap kwam eraan in 2016.

“Er is ondertussen meer dan voldoende wetenschappelijk bewijs voor het gunstige effect van rechtstreeks daglicht op de conditie van (fragiele) mensen”

Lieven De Vadder: “We wilden onze actieradius verruimen en ons vermogen vergroten om grote en complexe projecten aan te pakken. We zijn toen op zoek gegaan naar een complementaire partner. BAEV (Bureau Architecture Engineering Verhaegen) in Brussel bleek de geschikte partner. We zijn actief in zowat dezelfde sectoren (o.a. de zorgsector) en delen dezelfde visie. De overkoepelende naam archipelago groepeert zowel ar-te als BAEV. Door het samengaan zijn we sterker, en onze grotere schaal laat ons toe medewerkers vrij te maken voor Onderzoek & Innovatie."

Is de nieuwe organisatie hoofdzakelijk gefocust rond de zorgbouw? Lieven De Vadder: “Wij focussen ons op drie specifieke domeinen: ziekenhuizen, socialprofitprojecten (zorgwonen, onderwijs en psychiatrie) en de groep industriebouw, kantoren en residentiële projecten. We ontwierpen onder meer het nieuwe ziekenhuis in Maaseik (Maas en Kempen). Dat gebeurde rationeel en functioneel, maar ook met een zorgvuldige integratie in het landschap en met veel aandacht voor een aangename verblijfsomgeving. Het werd ontwikkeld volgens het 'vastgoedmodel'."

 

BUITENLANDS TALENT

Samenwerken met andere bureaus is bij archipelago helemaal geen uitzondering.

Lieven De Vadder: “Er speelt natuurlijk altijd een cultuurverschil, maar belangrijk in zo'n verhaal is dat we de taken op voorhand goed vastleggen. Met Gortemaker Algra Feenstra hebben we zo heel nauw en succesvol samengewerkt, bijvoorbeeld voor verschillende projecten voor UZ Leuven Campus Gasthuisberg (o.a. Fase IVb - Vrouw & kind, Fase IVa - Kritieke Diensten). Ook Ziekenhuis Maas en Kempen (ZMK) in Maaseik, het Kinderziekenhuis voor UZ Gent en het nieuwe AZ Jan Portaels, Vilvoorde (tevens met NU Architectuuratelier en West 8) hebben we met hen gedaan. Doorgaans kwamen de eerste schetsen perfect overeen met het eindresultaat, wat veel zegt over de goede samenwerking."

“Momenteel zijn we met Stéphane Beel Architects het project Borgerstein in Sint-Katelijne-Waver aan het ontwikkelen. Het gaat om een omstandig nieuwbouwproject met wonen voor ouderen en mensen met een beperking naast de residentiële herontwikkeling van het vroegere seminariecomplex op de site."

 

 

DUURZAAMHEIDSTEAM

Duurzaamheid is een van de kernthema's in de ontwerpbenadering van archipelago. Er is hierrond dan ook een specifiek eigen team aan het werk. Lieven De Vadder: “We hebben eigen specialisten die we van bij het begin in het ontwerptraject opnemen en die de duurzaamheidsaspecten in een brede visie mee vormgeven. Dat kan bijvoorbeeld gaan om daglichttoetreding of de energiehuishouding van de gebouwschil. Zij kunnen oplossingen voorstellen of bijsturen. Het 'Performance Driven Design'-principe zorgt er daarbij voor dat de beslissingen op objectieve basis worden genomen."

 

BELEVING, PROGRAMMATIE EN FUNCTIONALITEIT, TOTALE KOSTEN

Lieven De Vadder: “Het thema van de daglichttoetreding heb ik al een paar keer aangehaald. Woon-zorgcentra ontwerpen we zeer doelbewust met voldoende lichtinval voor de bewoners. Er is ondertussen meer dan voldoende wetenschappelijk bewijs voor het gunstige effect van rechtstreeks daglicht op de conditie van (fragiele) mensen. De ligging en de oriëntatie van de kamers onderzoeken we dus met de grootste zorgvuldigheid. Hetzelfde doen we in onderwijsprojecten voor de klaslokalen die we zo ontwerpen dat er bij een breedte van 7 meter voldoende natuurlijk licht naar binnen stroomt." Programmatie en functionaliteit zijn essentiële parameters binnen de ontwerpbenadering van archipelago. Om die reden heeft archipelago zich ook in een beperkt aantal marktsegmenten gespecialiseerd.

En ten slotte is er de economische invalshoek, en met name de TCO (Total Cost of Ownership), die de totale kosten op korte én langere termijn in beeld brengt om een beoogde prestatie te kunnen realiseren. Lieven De Vadder: “TCO hangt samen met zowel het organisatorische opzet van het plan op macroschaal als met de keuze van materialen op microschaal. We zijn daarin erg kritisch. Telkens verliezen we het aspect 'beleving' niet uit het oog. Bij het ontwerpen van een woon-zorgcentrum is niet enkel de bewoner, maar ook de bezoeker en het personeel een uitgangspunt. Via de methode van het 'Scenario Based Design' proberen we voor elk van hen aangename en functionele ruimten te ontwerpen. Materiaal en kleurgebruik zijn hierbij van groot belang, alsook de interactie tussen binnen en buiten. De detailprogrammatie wordt minutieus vanuit de verschillende perspectieven opgebouwd. Wat komt in welke lokalen: stopcontacten, wasbakken, licht … Dat is een heel proces dat in nauw overleg met verplegend en verzorgend personeel wordt bepaald."

 

 

ZIEKENHUIS MAAS EN KEMPEN VOLGENS VASTGOEDMODEL

Het nieuwe ziekenhuis van Maaseik (Maas en Kempen) is volledig geïntegreerd in het omliggende groene landschap en is het eerste laagbouwziekenhuis in Vlaanderen. Het bestaat uit vijf afzonderlijke bouwdelen (blok A/B-C-D-EF) die door gangen en luchtbruggen onderling met elkaar verbonden zijn. De verpleegafdelingen bevinden zich in blok A en B ('Hotelgebouw'). Het operatiekwartier, intensieve zorgen, spoedgevallen en medische beeldvorming zijn gelegen in blok E ('Hot Floor'). De poliklinieken krijgen een plaats in blok F ('Kantoorgebouw') en facilitaire functies van schoonmaak tot laboratorium komen in blok D ('Fabrieksgebouw'). Blok C ('Entreegebouw'), ten slotte, huisvest onder meer de inkomhal, het bezoekersrestaurant en de inschrijvingsbalie. Dit zogeheten 'vastgoedmodel' biedt de flexibiliteit om elk gebouw in de toekomst eenvoudig en zonder veel overlast voor de andere bouwdelen uit te breiden of aan te passen.

Healing environment

Lieven De Vadder: “We hebben een healing environment gecreëerd door sterk in te zetten op het contact met de natuur die zich als 'groene vingers' om en door het complex ontwikkelt. De gebouwen hebben ook elk een andere vormgeving en zijn daardoor goed leesbaar. Hun eigen design en interieur passen bij de functie van het betreffende gebouw. Binnen het vastgoedmodel heeft elk gebouw zijn eigen identiteit, al naargelang van zijn functie."

De centrale inkomruimte sluit aan op alle units. Bezoekers komen toe in een warme omgeving, gecreëerd met natuursteen, groen en hout. “In het ontwerp hebben we maximaal ingezet op daglicht, niet enkel in de kamers en de gangen, maar zelfs in het operatiekwartier. De sfeer in de patiëntenkamers hebben we met bijzondere zorg ontworpen met aangepaste decoratie die verwijst naar het groene landschap, met een bestudeerde daglichttoetreding en met een maximale uitzichtmogelijkheid voor de patiënten.“

Wandelpaden

Dankzij wandelpaden en het open terrein is het landschappelijk ontwerp rondom en tussen alle bouwdelen goed zichtbaar. Het gebruik van veel glas en grote ramen maakt dat natuurlijk licht doordringt tot in het hart van het gebouw. Het zicht op de natuurrijke omgeving van het ziekenhuis is daardoor vanuit elke verdieping optimaal. In totaal heeft het nieuwe ziekenhuis Maas en Kempen een oppervlakte van 32.347 m². Er zijn 226 bedden (inclusief dagziekenhuis) en de parkeerterreinen bieden plaats aan ruim 550 auto's.