“VOOR ELK PROJECT EEN OPLOSSING OP MAAT"
Kwalitatieve architectuur is rode draad doorheen het programma
Na drie jaar is 67% van de projecten voor Scholen van Morgen voltooid, maar volgens programmadirecteur Philippe Monserez is er zowel bij architecten als bij aannemers nog veel enthousiasme om in te tekenen voor nieuwe projecten. “Architecten waarderen het oog voor de architecturale kwaliteit", verklaart hij het succes, en dat heeft zijn effect niet gemist. “Vier à vijf jaar geleden trokken Vlaamse architecten naar Nederland om inspiratie voor schoolgebouwen op te doen. Vandaag komen bussen met Nederlandse architecten in Vlaanderen kijken."
ARCHITECTURALE MEERWAARDE ALS BASISEIS
“Scholen van Morgen had gerust voor een standaardoplossing voor alle scholen kunnen kiezen," stelt Monserez, “maar in de plaats kozen we ervoor om voor elk project opnieuw naar een oplossing op maat van de specifieke context te zoeken. Architecturale meerwaarde was overigens een van de basiseisen in het bestek van de Vlaamse overheid. Om daarover te waken, hebben we samengewerkt met het team van de Vlaams Bouwmeester, en dat vanaf de selectie van 182 architecten, naar de daaruit volgende minicompetities over de open oproepen, en zelfs tot de overnames van eerder gecontracteerde architecten."
"Het team van de Vlaams Bouwmeester heeft de architecten ook begeleid, van het voorontwerp tot de aanbesteding. Waar nodig hebben ze de ontwerpers of het schoolbestuur 'gechallenged' om grenzen te verleggen. Architectuur is immers meer dan de buitenschil van het gebouw. Het gaat ook om de integratie in de omgeving of het intern functioneren en creëren van stimulerende leeromgevingen. Dat bereiken vraagt meer dan creatieve ontwerpers. Het schoolbestuur moet ook voldoende ruimdenkend zijn, en er moet een match zijn tussen het ontwerpteam en het bestuur om grenzen te kunnen verleggen. De wisselwerking met de Vlaams Bouwmeester heeft wat dat betreft zijn vruchten afgeworpen," duidt Philippe Monserez.
BS DE BRUG BOCHOLT: GEBOUWD ROND DE LEERLINGEN
De basisschool springt in het oog dankzij haar ronde vorm. Het is de enige ronde school in het totaalpakket. TV Lens-Uarchitects zocht samen met de school naar een gebouw voor het organiseren van kwalitatief hoogstaand onderwijs, een concept dat zich figuurlijk rond het kind stelt. Dat vertaalde zich ook letterlijk in een rond gebouw. De school vormt een geheel van functionele ruimtes, en ze straalt openheid en gezelligheid uit. Het ontwerp besteedt voorts aandacht aan de harmonie met de groene omgeving en aan de binding met de natuur en het milieu. De eigenheid van het kleuteronderwijs en het lager onderwijs bleven bewaard: beide afdelingen maken ieder een apart deel uit van een samenhangend geheel.
FLEXIBILITEIT
Scholen van Morgen toetste de ontwerpen echter ook op andere vlakken. Flexibiliteit was een belangrijke factor om de levensduur van de gebouwen te optimaliseren. “Daarnaast hebben we waar mogelijk naar open leercentra gezocht, bijvoorbeeld door klasdoorbrekend te werken en de mogelijkheid te bieden om les te geven of groepswerk te doen in de gang of refter. In kOsh in Herentals hebben we zo heel creatief kunnen werken. Nauw daarbij aansluitend ligt het concept van de open school, waar we een bepaald deel van de infrastructuur ook ter beschikking van de gemeenschap stellen. Denk bijvoorbeeld maar aan de sporthal of klaslokalen voor de kunst- of muziekacademie."
SCHOLENCAMPUS PEER: LANDSCHAPPELIJK ENSEMBLE
Deze nieuwe schoolsite voor 1.000 leerlingen bestaat onder meer uit een nieuwbouw voor de Vrije Basisschool, een middelbare school en een internaatgebouw, samen goed voor ruim 16.900 m². Voorts is op de campus een heus sportcomplex opgetrokken met een sporthal van 3.000 m² en drie grote speelvelden.
Het Nederlandse Bekkering Adams Architecten heeft de campus als een landschappelijk ensemble ontworpen, waarbij de verschillende entiteiten deel uitmaken van een openbaar park. De structuur van de gebouwen is flexibel van opzet, met gemeenschappelijke ruimtes voor ontmoeting, leercentra en verschillende vormen van onderwijs. De gebouwen zijn ook zo in het park ingebracht en intern gezoneerd dat de campus zowel overdag als 's avonds te gebruiken is. Meer nog, de campus maakt deel uit van de sociale en ruimtelijke structuur van het stadsdeel.
DUURZAAMHEID
“Het begrip duurzaamheid slaat natuurlijk ook op de materiaalkeuze, de technische installaties, de gebouwschil en het energieverbruik. Zo passen we in Herentals bijvoorbeeld een BEO-veld toe, iets wat niet zo vanzelfsprekend is binnen het beschikbare budget, werken we in Sint-Truiden dan weer met biomassa, werd in Kortrijk de mogelijkheid voorzien om op het stadsnet aan te sluiten en heeft het TISM in Bree zijn daken, tot de fietsenstalling toe, volledig dichtgelegd met pv-panelen. Typerend voor de duurzaamheid is ook het E-peil van de schoolgebouwen: 91% van de 165 initiële gebouwen heeft een E-peil van 65 of lager, 47% heeft zelfs een E-peil van 60 of lager."
EERSTEGRAADSCAMPUS KOSH HERENTALS: INVENTIEF RUIMTEGEBRUIK
Katholiek Onderwijs Stad Herentals (kOsh) bracht de eerste graad en de centrale diensten van haar vijf secundaire scholen samen op één locatie in de Ieperstraat. De eerstegraadscampus trekt dagelijks 870 leerlingen om les te volgen over agro- en biotechnische wetenschappen, klassieke studies, haarzorg en mechanica-elektriciteit. Alle vaktechnische lokalen zijn vanop de speelplaats te bekijken, en ook in het gebouw kozende ontwerpers van CONIX RDBM Architects voor veel glas.
Toch biedt de campus veel geborgenheid. De speelplaats voelt aan als een kleinen gemoedelijk dorpsplein waar iedereen iedereen kent. Dat komt onder meer door de indeling van de speelplaatsen. De bruggen tussen de twee bouwvolumes creëren overdekte speelplaatsen, en bieden tegelijkertijd extra ontspanningsruimte op de verdieping. Om de lange gangen te doorbreken, hebben de architecten her en der een hap uit de gang genomen en er open leerpleinen ingericht. Leerkrachten kunnen er een andere manier van lesgeven organiseren. Ook het open leercentrum, de futuristisch ogende polyvalente zaal met podium en de tribunetrap bieden nieuwe mogelijkheden. Nog in het oog springend zijn de toepassing van een koude-warmteopslag in een BEO-veld, een ventilatiesysteem met CO2-detectie en kunststoftapijt.
