Bijzonder zuinige koeling verovert de markt

Een woning koelen kan al voor 1 euro per m² per jaar

Daar waar airconditioning vroeger nog als luxeproduct werd gezien, kijken weinigen vandaag nog vreemd op wanneer bewoners ervoor kiezen om hun woning te koelen. Residentiële airconditioning kent een ongeziene groei. Fabrikanten spreken niet van een groei van enkele procenten, sommigen hebben het over een verdubbeling in verkoop en meer. De grotere koelvraag wakkert echter de bezorgdheid aan dat de verwarmingsbesparing in goed geïsoleerde woningen wordt tenietgedaan door te koelen. Onterecht zo blijkt. Niet alleen is de koelvraag beperkter in tijd en benodigd vermogen, de toestellen om mee te koelen zijn ook bijzonder zuinig geworden. Een seizoen koelen kan je al voor 1 euro per m² per jaar.

VERMIJD NOOD AAN KOELING

Om oververhitting en dus ook de nood aan koeling in een woning te vermijden, is het zaak om de warmte in de zomer buiten te houden. Goed geïsoleerde woningen gedragen zich immers als een thermos. In de winter verliezen ze minder warmte, maar als de woning in de zomer opwarmt, houdt die de warmte ook beter vast. Warmte buiten houden, kan door tijdens het ontwerp van de woning bijzondere aandacht te besteden aan factoren die het opwarmen van de woning in de hand werken. Een m² glas met directe zonne-inval brengt 400 tot 600 watt warmte binnen. Een doordachte oriëntatie van de vensters, een aangepaste beglazing (bv. met infraroodreflectie), zonnewering of luifels plaatsen aan vensters die directe bezonning krijgen en ventilatie voorzien, kunnen oververhitting een halt toeroepen.

De kans op oververhitting

De overheid tracht de bouwheer hier bij nieuwbouw bewust van te maken door de kans op oververhitting te laten wegen op het E-peil. Die kans wordt becijferd in de oververhittingsindicator. De oververhittingsindicator brengt zowel de nuttige warmtewinsten (die in het tussenseizoen bijdragen tot de opwarming van de woning) als de overtollige warmtewinsten (die zorgen voor oververhitting in de zomer) in rekening. Op basis van de oververhittingsindicator wordt dan berekend of er actieve koeling zal moeten worden voorzien. Als dat zo is, dan wordt er een netto energiebehoefte voor koeling ingerekend, en worden er extra E-peilpunten aangerekend.

Welk thermisch comfort?

Het thermisch comfort in een woning is een variabel iets. Wat de ene bewoner als een aangename binnentemperatuur ervaart, kan de ander te warm vinden. Behalve persoonlijke gevoeligheid, speelt ook het seizoen en de ruimte waarin je vertoeft een rol. Als het in de winter buiten vriest, voelt een temperatuur van 23 °C in de woonkamer erg warm aan. Maar tijdens een hete zomer is 25 °C in zomerkleding een prima binnentemperatuur. 28 °C wordt echter al als ongemakkelijk ervaren en 30 °C is voor velen problematisch. In slaapkamers is 24 °C de grens, bij hogere temperaturen begint de slaapkwaliteit af te nemen.

WELKE KOELING?

Wanneer deze preventieve maatregelen door een gebrek aan budget of door onwetendheid worden overgeslagen, of wanneer het klimaat met piektemperaturen tot boven de 40 °C roet in het eten gooit, is koeling nodig. In woningen die een paar dagen per jaar oververhitten, kom je er met 100 watt koelvermogen per m². De volgende koeloplossingen zijn vandaag het meest populair:

Mobiele monoblock airconditioning

Deze verplaatsbare airco’s zijn stekkerklaar en worden aangekocht als noodoplossing in warme periodes. Het is een impulsaankoop. Ze hebben een beperkt koelvermogen en zijn minder energie-efficiënt. Doordat mobiele airco’s in monoblock zijn uitgevoerd, bevinden alle componenten, ook deze die het meest geluid produceren, zoals de compressor, zich in de woning. De warme afvoerlucht wordt via een slang naar buiten afgevoerd. De mobiele airco wordt dus het best zo gepositioneerd dat een afvoer naar buiten mogelijk is. Dat kan bijvoorbeeld via het raam, maar dan loop je wel het risico dat warme lucht via de raamopening naar binnen komt.

Vaste monoblock airconditioning

Dit type kan een oplossing zijn in situaties waar het plaatsen van een buitenunit uit den boze is (bijvoorbeeld in historische centra). Vaste systemen hebben een hoger koelvermogen en zijn efficiënter dan mobiele monoblock airconditioning. Er is de keuze uit vloer- of wandmodellen. De installatie is vrij eenvoudig. Er zijn net als bij de mobiele monoblock airconditioning geen koeltechnische handelingen vereist. Langs de buitenzijde van het gebouw worden twee gaten voorzien voor de aan- en afvoer van de lucht. De compressor bevindt zich ook hier in de woning zelf, wat gepaard gaat met extra geluidshinder.

Split warmtepompen

Bij split airco's zit de compressor in de buitenunit waardoor je binnen minder lawaaihinder ondervindt. Splittoestellen met binnen- en buitenunit zijn het efficiëntst. Laat je niet misleiden door de energieklasse van monoblocksystemen en splitsystemen met elkaar te vergelijken. Voor splittoestellen en monoblocksystemen wordt een andere methode gebruikt om de energieklasse te bepalen. Zo is een monoblocksysteem met energielabel A even energiezuinig als een splitsysteem met energielabel D. Het energiegebruik per jaar dat op het label wordt vermeld, is een beter criterium om splits en monoblocks met elkaar te vergelijken.

Tegenwoordig wordt in vele woningen gekozen voor een combinatie van een lucht- of bodemwarmtepomp met een lucht-luchtwarmtepomp.

• De lucht- of bodemwarmtepomp wordt ingezet voor de sww-productie en de verwarming/koeling via vloer- en wandverwarming op het gelijkvloers en in de badkamer(s). De lage afgiftetemperaturen zorgen ervoor dat de lucht- of bodem-waterwarmtepomp bij het verwarmen van de woning een hoog rendement kan halen. Door de cyclus om te keren kan eveneens actief worden gekoeld. Wan­neer aangesloten op een bodem-waterwarmtepomp kan de vloer- of wandverwarming zelfs worden ingezet om voor extra verfrissing te zorgen door passieve koeling (gemiddeld kan men de woning 2 à 4 °C laten afkoelen met passief koelen, afhankelijk van de bodemtemperatuur en dimensionering van de bron).
• In plaats van op de bovenverdieping een extra circuit vloer- en wandverwarming te voorzien, wordt voor de slaapkamers steeds vaker een multisplit lucht-luchtwarmtepomp ingezet. Er is één buitenunit en in de ruimtes zelf worden binnenunits geplaatst in diverse uitvoeringen (bv. aircoheaters). Dit multisplitsysteem haalt hoge rendementsscores en verwarmt en koelt met een hoge reactiesnelheid (enkele minuten). Het design van de binnenunits blijft ook niet achter, waar vroeger een klassieke wit-beige unit tegen de muur werd gehangen, is er nu de keuze uit leuke binnentoestellen in allerhande kleuren (zelfs een toestel waarin je een foto of je behang met print kunt verwerken, behoort tot de mogelijkheden).

TRENDS IN SPLIT WARMTEPOMPEN

Zuinig koelen met efficiënte toestellen

Split warmtepompen halen vandaag energierendementen tot A+++ met SEER-scores van 6 en meer (1 kW elektriciteit levert je 6 kW koeling). De technologie van de toestellen is over de jaren heen sterk geëvolueerd (en blijft evolueren). Geen aan-uit compressors meer, maar traploos regelbare compressoren die aangestuurd door invertertechnologie en in combinatie met een elektronisch expansieventiel merkbaar veel zuiniger zijn. De invertertechnologie vermijdt aan- en uitgedrag van de compressor en zorgt dat die zo constant (en dus zo efficiënt) mogelijk kan blijven draaien door te anticiperen op temperatuursveranderingen in de ruimte. De opening van het expansieventiel wordt hier automatisch op afgesteld.

R32 heeft de touwtjes in handen

De koudemiddelenevolutie gaat verder. Vandaag draaien de meeste nieuwe warmtepompinstallaties op R32. Het koudemiddel R32 heeft een lager GWP dan traditionele koudemiddelen, zoals R410A, en heeft een hoog energierendement (hetgeen de efficiëntie van de toestellen ten goede komt). Bij koudemiddelen met een laag GWP komt echter een nieuw aandachtspunt om de hoek loeren: extra veiligheidsmaatregelen. R32 valt in de klasse A2L en is traag ontvlambaar. Om de veiligheid te waarborgen is een minimale vloeroppervlakte vereist in een ruimte, zodat als de binnenunit R32 gaat lekken, de concentratie van R32 in de ruimte onder een bepaald aantal kg/m³ blijft. De concentratie van R32 daalt als die zich mengt met lucht. Wandmodellen scoren in dat opzicht beter dan vloermodellen (R32 lekt dan op de grond en de concentratie is hoger dan als die zich met de omgevingslucht mengt). Vloerunits worden daarom in de fabriek uitgerust met een extra sensor die R32 lekkages detecteert en de ruimte vervolgens automatisch begint te ventileren om een verdunning van de koudemiddelconcentratie te bekomen. Die extra snufjes zorgen er wel voor dat de vloermodellen duurder zijn in aankoop dan de wandmodellen, wat een positieve impact heeft op de verkoopcijfers van wandtoestellen. Bij de installatie is het belangrijk dat de lekdetectors en terugwinningspompen compatibel zijn met R32.

Vanop je smartphone

Geconnecteerde warmtepompen maken hun opmars. Zowel de gebruikers als de installateurs tonen hiervoor interesse. De gebruiker roemt vooral de energiebesparingsmogelijkheden en de comforttoename door het op afstand monitoren en bijsturen van de verwarming en koeling in de woning. Installateurs krijgen via de afstandsgegevens een uniek inzicht in de prestaties van de warmtepomp, wat de service zeker bij lucht-water- en bodem-waterwarmtepompen ten goede komt.

Wordt ook de renovatiemarkt veroverd?

Split warmtepompen zijn op vandaag vooral een groot succes in nieuwbouw en goed geïsoleerde renovaties. Warmtepompfabrikanten zetten echter alles op alles om ook voor de renovatiemarkt alternatieven voor gas- en mazoutketels te ontwikkelen. Lees: systemen met hoge afgiftetemperaturen die op bestaande radiatoren kunnen worden aangesloten. De eerste split warmtepompen met uitgaande watertemperaturen van 70 °C en de mogelijkheid tot koelen, doen vandaag hun intrede op de vervangingsmarkt. 

Zuinig én proper

Koelen gebeurt met de huidige splittoestellen zeer efficiënt. Een seizoen koelen met een toestel met een Europees SEER A+++ energielabel kost 1 euro per m², met een A++ kan het voor 1,3 euro/m². Dat wil zeggen dat je voor slechts 20 euro per jaar de gemiddelde slaapkamer (15 m²) comfortabel kan houden in de zomer.

De warmtepomptechnologie is overigens bijzonder proper. Een gasketel heeft op een winterdag een gemiddelde uitstoot van 20 à 25 kg CO2. Met een warmtepomp op grijze stroom stoot je tijdens een hele zomer koelen even veel CO2 uit als bij 8 dagen verwarmen op gas in de winter. Kies je voor groene stroom, dan kan je dat reduceren tot 5 uren. Dat wil zeggen dat je je woning een hele zomer kan klimatiseren en maar evenveel CO2 uitstoot als 5 uren je woning verwarmen met gas in de winter.

Een greep uit het aanbod:

• General
• LG
• Mitsubishi Electric
• Viessmann