Zinken gevelbekleding: heel wat flexibiliteit voor creatieve vrijheid
Al bijna tweehonderd jaar wordt zink als bekleding gebruikt. Het metaal biedt namelijk enkele interessante troeven: het is duurzaam en volledig recyclebaar, het biedt veel architecturale vrijheid, het is makkelijk te bewerken op de werf … Bovendien bestaat zink met allerlei afwerkingen: geprepatineerd, met allerlei tinten, waaronder – erg populair – matgrijs en zwart. En zink valt op allerlei manieren te installeren, waarbij staande naad een populaire techniek is. We overlopen het allemaal, en geven ook mee waar u zeker altijd aan moet denken.
Zowel gevels van (gerenoveerde) residentiële woningen, als van niet-residentiële gebouwen en de projectenmarkt worden geregeld met zink bekleed. Zeker op de Belgische markt, die de derde grootste afnemer van zink ter wereld is, na Frankrijk en Duitsland. Maar waarom kiezen zovelen daarvoor?
TROEVEN
Duurzaam en volledig recyclebaar
Om te beginnen, is zink erg duurzaam. Het metaal kan zelfs 100 jaar meegaan doordat het een patine krijgt. Bovendien valt zink volledig te recycleren. Dat begint al in de fabriek, waar al het productieafval terug in de oven belandt. Ook op de werf is er nagenoeg geen afval, gezien de gevelbekleding op maat wordt geleverd. Ten slotte is zink makkelijk te recupereren, op het einde van de levensduur. Ook dat zink wordt opnieuw gebruikt.
Architecturale vrijheid
Daarnaast biedt zink veel architecturale vrijheid. Enerzijds is zinken gevelbekleding in allerlei vormen, groottes en diktes verkrijgbaar. Anderzijds is zink in allerlei kleuren beschikbaar én valt het op allerlei manieren af te werken (waarover straks meer). En eenmaal geplaatst patineert het zink verder.
Gebruiksgemak
Ook op de bouwwerf blijft zink makkelijk te bewerken. Bijvoorbeeld als de afmetingen van de gebouwde woning niet helemaal overeenstemmen met die van de bouwplannen. Tegelijk werkt u met zink vlot rond gevelelementen en technische details, gezien het makkelijk te plooien is. U kunt het zink zelfs lassen, indien nodig. Eenmaal geplaatst, vergt zink geen onderhoud.
WELKE AFWERKINGEN BESTAAN ER?
Zink met meteen uniforme patine
Op de markt vindt u bijvoorbeeld geprepatineerd zink, met meteen al uniforme patine. Ofwel gaat u voor geprepatineerd zink met de natuurlijk blauw-grijze kleur, ofwel voor zink met grafiet-grijze patine. Beide tinten zijn geen coating of lak, maar ontstaan door een aangepaste samenstelling van de zinklegering of een fosfateringsproces.
Zink met allerlei tinten
Verder bestaat er zinken gevelbekleding met allerlei tinten, verkregen met een semitransparante coating met pigment. Dit materiaal behoudt het natuurlijke uitzicht van gepatineerd zink, maar heeft ook een gekleurd oppervlakteaspect. Andere zinken gevelbekleding is gelakt: met verschillende standaardkleuren, maar evengoed met kleuren op maat.
Hoe langer de zinkbekleding is, hoe minder naden ze vertoont. Maar lange lengtes zink vertonen mogelijk golven
Matgrijs of matzwart
Erg populair is matzwarte of matgrijze zinken gevelbekleding. Deze tint wordt verkregen met een chemische behandeling, fosfateren, waarbij er een onoplosbare laag fosfaten op het metaal wordt aangebracht.
Gegraveerd zink
Dit zink is nog ruwer en matter, in een lichtere tint. Het metaal heeft een heterogeen, geëtst oppervlak, dat speelt met het licht.
HOUD DIT WEL IN HET ACHTERHOOFD
In verband met de lengte
Hoe langer de zinkbekleding is, hoe minder naden ze vertoont. Maar lange lengtes zink vertonen mogelijk golven. Daarom dat u het best werkt met bekleding van maximaal 6 m lang. Dat is ook handiger om te plaatsen.
Waak ook over de juiste combinaties
Combineert u verschillende materialen voor de bekleding van de gevel? Dan is het belangrijk dat u het dak juist opbouwt. Hout kunt u bijvoorbeeld met zink combineren, op voorwaarde dat u een dampscherm tussen beide materialen plaatst. Dat houdt de condensatie tegen, die anders tot schade zou kunnen leiden.
VERSCHILLENDE PLAATSINGSMETHODEN
Elk zinken gevelsysteem wordt bevestigd met klangen op de ondergrond, die u na de plaatsing niet meer ziet.
Staande naad
Bij deze methode plaatst u zinken panelen, waarvan de randen elkaar overlappen of in elkaar haken. Verticaal of horizontaal. Zo verkrijgt u ‘staande’ naden met een overlapping, waardoor het materiaal nog kan krimpen of uitzetten. Met de staande naden kunt u rechte, gebogen of complexe vormen bekleden, waarbij u een uniek spel van lijnen en ritme creëert op de gevel. De panelen hiervoor zijn in verschillende breedtes beschikbaar.
PROFIELEN MET VERDIEPTE VOEGEN EN Horizontale profielen
Bij beide systemen verbindt u zinken, vlakke lamellen met elkaar. Bij profielen met verdiepte voegen bepaalt u vrij een voeg tot 30 mm. Bij horizontale profielen bedraagt die voeg altijd 20 mm.
De lamellen van profielen met verdiepte voegen kunnen tot 333 mm breed zijn. U laat ze boven- en onderaan aan elkaar aansluiten, en eventueel ook aan de uiteinden. Ofwel laat u ze horizontaal lopen, ofwel verticaal. De lamellen van horizontale profielen hebben aan beide zijden een randprofiel. U bevestigt ze met een speciaal fixatieprofiel. Deze lamellen plaatst u altijd horizontaal.
Cassettes
Cassettes zijn aan vier kanten geplooid. De zijkanten zijn afgewerkt met een rugprofiel, zodat de open voeg waterdicht is. U plaatst de panelen met een kliksysteem op een onderliggende draagstructuur, die uit metaal bestaat. Doordat de cassettes verschillende diktes kunnen hebben, kunt u er reliëf- en schaduweffecten mee creëren. Ofwel plaatst u ze horizontaal, ofwel verticaal.
Losanges
Losanges bevestigt u onopvallend aan elkaar met nieten of overlappingen die in elkaar haken. Tegelijk bevestigt u de zinken gevelbekleding op een houten constructie. Met de verschillende formaten (tot 2 m) en vormen (vierkant, ruit, diamant, rechthoek, parallellogram …) kunt u verticale, schuine en zelfs licht gebogen oppervlakken bedekken, waarbij u de panelen horizontaal, verticaal of diagonaal plaatst.
Golfpanelen, trapeziumvormig of op maat
Deze panelen vindt u ook in aluminium of staal, maar in zink kunt u ze plooien, voor allerlei bijzondere designs. Over het algemeen is de bevestiging zichtbaar, maar deze kan ook aan het zicht onttrokken worden met panelen die elkaar overlappen. Daarvoor vindt u trapeziumvormige panelen die erg op profielen met verdiepte voegen lijken.
Waak er ook over dat u de regels van de kunst voor de uitzetting, ventilatie én bevestiging van het zink volgt
WAT ALTIJD VAN BELANG IS
Geventileerd, niet-geventileerd
Ofwel brengt u zinken gevelbekleding aan met een geventileerde gevel. Daarbij bevindt zich een luchtspouw tussen de bebording en onderdakfolie. Deze is cruciaal om de condensatie af te voeren, én om ook aan de achterkant patine te laten vormen, zodat die ook daar het zink begint te beschermen. De isolatie is beschermd met een dampopen folie, die uitdroging toelaat, maar beschermt tegen de luchtstroom.
Bij een ‘warme gevel’ hebt u verschillende opties. Ofwel plaatst u zink met een beschermende coating op de achterkant. Deze kunt u rechtstreeks op de onderdakfolie plaatsen, zonder extra luchtlaag. Ofwel brengt u tussen het zink en de isolatie een gestructureerde mat met polyethyleen aan.
Hoe verkrijgt u perfecte afwerking?
Alles begint bij een goede voorbereiding: meet eerst goed de gevel uit, gebruik geen te lange zinken elementen en stem de bekleding af op de afmetingen van de gevel, zodat de naden onder- en bovenaan een raam perfect aansluiten. Waak er ook over dat u de regels van de kunst voor de uitzetting, ventilatie én bevestiging van het zink volgt. Volg daarvoor gerust een opleiding.
Met dank aan: Rheinzink, VM Building Solutions
