Ontwikkelingen in minerale isolatie focussen op densiteit en duurzaamheid

Een oud product, maar lang niet verouderd

Minerale isolatie krijgt soms de stempel van een oud of zelfs verouderd product opgeplakt. Minerale isolatie is dan ook al zo'n tachtig jaar op de markt. Verouderd is het echter allerminst. Met minerale wol kunnen er vandaag lambda­waarden tot 0,032 of zelfs 0,030 W/mK behaald worden en er worden nog steeds nieuwe producten ontwikkeld. De belangrijkste aandachtspunten voor producenten zijn drievoudig: ze streven naar een lagere densiteit, een gesloten kringloop en een perfect luchtdichte afwerking.

Minerale isolatie

Onder minerale isolatie verstaan we alle iso­latieproducten op basis van minerale grondstoffen, al dan niet gebonden met een bindmiddel. Dat betekent dat zowel de verschillende minerale wolsoorten – glaswol, steenwol of rotswol – als cellenglas tot de minerale isolatieproducten behoren. De producten bestaan verder in verschillende vormen en afmetingen, van harde platen tot zachte rollen en losse vlokken.

Thermische isolatie

In het verleden ging men bij minerale isolatie vaak uit van een warmtegeleidingscoëfficiënt van ca. 0,040 W/mK, waardoor deze producten aan aantrekkingskracht verloren ten opzichte van de petroleumgebaseerde iso­latieproducten. Vandaag worden met minerale wol echter lambdawaarden van 0,030 W/mK behaald (tot 0,036 W/mK voor cellenglas) – waarden die opnieuw kunnen concurreren met die van andere isolatieproducten.

Met dergelijke warmtegeleidingscoëfficiënten is de fysische grens voor de meeste producten echter wel bereikt. De lambdawaarde van deze producten is quasi volledig afhankelijk van de hoeveelheid lucht die in het product gevangen zit, en daar zitten nu eenmaal beperkingen op. In principe kan de lambdawaarde door toevoeging van bv. aerogels wel nog verder naar beneden gehaald worden, maar die ingreep is duur en heeft een negatief effect op de duurzaamheid en recycleerbaarheid van de producten. Die wordt dan ook maar in beperkte mate toegepast.

Troeven

• Duurzaamheid: duurzaamheid is een van de belangrijkste troeven van minerale isolatie. De producten worden vervaardigd uit natuurlijke en lokaal beschikbare grondstoffen zoals zand, glas en steen, en in het geval van glaswol en cellenglas, zelfs uit recuperatiemateriaal zoals glasscherven en glasafval. Deze laatste zijn in wezen dus al recyclageproducten. Hoe dan ook kunnen alle producten aan het eind van hun gebruiksfase volledig gerecycleerd worden en ook snijresten en overschotten kunnen gemakkelijk tot nieuwe producten verwerkt worden. Bij de toevoeging van aerogels of andere pro­ducten dient men echter te spreken van een composietmateriaal en wordt het recyclageproces bemoeilijkt. In dat geval kan het niet langer rechtstreeks gerecycleerd worden.
• Brandveiligheid: minerale isolatie is onbrandbaar en draagt niet bij aan een branduitbreiding. Verder komen er bij het verbranden van minerale isolatie geen giftige gassen vrij.
• Akoestiek: minerale isolatie, en met name de producten van minerale wol, biedt ook op akoestisch vlak een meerwaarde. Zo kan die het geluid van regen en hagel op de dakpannen quasi volledig tegenhouden.
• Flexibiliteit: heel wat minerale isolatieproducten zijn samendrukbaar en hebben een soepele structuur, waardoor ze ook in kleine hoekjes en moeilijk bereikbare plekken geplaatst kunnen worden. Hun structuur zorgt verder voor een goede aansluiting met de wanden en de ondergrond, ook wanneer die oneffen zijn. Hierdoor kan er geen nadelige luchtcirculatie optreden.

Ontwikkelingen

Aangezien de grens wat isolatieprestaties betreft stilaan bereikt is, richten nieuwe ontwikkelingen in de minerale isolatie zich op andere aspecten. Op productniveau wordt er bv. volop gestreefd naar lichtere en duur­zamere producten, alsook naar producten voor nieuwe toepassingen, terwijl men in het gebruik van de producten vooral de nadruk legt op luchtdichtheid en duurzaamheid.

Productinnovaties

Natuurlijke bindmiddelen

Minerale isolatie is op zich al een duurzame oplossing, maar om de ecologische voet­afdruk van dergelijke producten verder te reduceren, wordt er vandaag ook aandacht besteed aan de bindmiddelen die worden toegepast. Zo zijn er vandaag al producten op de markt die volledig fenol- en formalde­hydevrij zijn. In deze producten zijn de tradi­tionele chemische bindmiddelen vervangen door bindmiddelen op basis van natuurlijke grondstoffen, waardoor er bij de productie minder energie nodig is en er minder schadelijke emissies optreden.

Lagere densiteit

Wat de prestaties van minerale isolatie betreft, werd er lange tijd naar isolatieproducten met een bepaalde densiteit gevraagd, en ook vandaag durven ze af en toe nog in de lastenboeken op te duiken. Nochtans is er tussen densiteit en lambdawaarde geen eenduidige of rechtlijnige relatie. In algemene termen kan men weliswaar stellen dat een minerale isolatie met hoge densiteit ook betere isolatiewaarden (lagere lambdawaarden) behaalt, maar bij een bepaalde densiteit zal de warmtegeleidingscoëfficiënt toch weer beginnen te stijgen. Door de vezel fijner te maken, streven fabrikanten vandaag naar lichtere materialen, zij het zonder de isolatiewaarde aan te tasten.

Vlokken voor spouwmuren en houtskeletbouw

Vlokken uit glas- of steenwol, bestemd voor het na-isoleren van spouwmuren, zijn al zo'n twintig jaar op de markt, maar zijn vandaag aan een ware opmars bezig. Deze vlokken werden zodanig op punt gesteld dat ze zich bij het inblazen enerzijds voldoende verspreiden, maar anderzijds ook voldoende aan elkaar en de spouwbladen blijven kleven. Ook in deze producten ziet men een evolutie naar lagere densiteiten.

Sinds kort zijn er ook isolatievlokken op de markt die specifiek ontwikkeld zijn voor toepassingen in de houtskeletbouw. Zij zijn afgestemd op de grotere diktes en complexe structuren van de houtskeletbouw en worden doorgaans met een lagere densiteit ingeblazen. Voor de vlokken voor de na-isolatie van spouwmuren is een ATG-keuring vereist. Het ATG-keurmerk wordt uitgereikt aan de fabrikant, die vervolgens vastlegt welke aan­nemers zijn product – volgens zijn specificaties (zie kader) – mogen plaatsen. Doorgaans is dat gekoppeld aan een interne opleiding.

Luchtdichtheid

Problematiek

Wanneer het aankomt op het bouwen zelf, is luchtdichtheid wellicht een van de grootste uitdagingen van vandaag. Niet alleen worden de eisen steeds strenger, er zijn ook steeds meer verschillende partners bij het bouwproces betrokken. Het risico op beschadigingen van damp- en luchtschermen is daarom des te groter. Een imperfecte dampdichtheid kan tot aanzienlijke condensproblemen leiden. Wanneer vocht achter het dampscherm kan kruipen, kan het verder in de isolatie sijpelen en de prestaties ervan beïnvloeden.

Dampscherm

Bij de meeste minerale isolatieproducten, met uitzondering van de ingeblazen vlokken voor de spouwmuurisolatie, die een dampopen systeem vormen, is een dampscherm nood­zakelijk.

Bij het plaatsen van dat dampscherm is het van cruciaal belang dat de verschillende doorboringen en aansluitingen op een per­fecte manier worden afgewerkt. Enkele ty­pische probleempunten vindt men ter hoogte van dakramen of bij de aansluiting van het dampscherm op de muur. Daar wordt het dampscherm vaak te kort afgesneden, waardoor vocht toch kan infiltreren.

Opleidingen

Om aannemers en hun personeel wegwijs te maken in de correcte aansluiting van het dampscherm en hun hierover een aantal concrete tips mee te geven, organiseren verschillende producenten van minerale isolatie interne opleidingen.

Deze duren doorgaans slechts een of meerdere dagen, maar ze bieden de deelnemers in korte tijd wel heel wat bagage die zeker van pas zal komen.

Gesloten kringloop

Zoals reeds vermeld, is duurzaamheid een van de meest cruciale aspecten van minerale isolatie. De belangrijkste grondstoffen voor deze producten zijn nu eenmaal zand, glasscherven, kalksteen en/of vulkanisch gesteente: natuurlijke grondstoffen die lokaal beschikbaar zijn en voor 100% gerecycleerd kunnen worden.

Alle producten van minerale isolatie kunnen in principe opnieuw tot datzelfde product verwerkt worden. Resten glas- en rotswol kunnen tot vlokken verwerkt worden of opnieuw gesmolten; de resten van cellenglas moeten eerst tot een poeder gemalen worden. Pas nadien kunnen zij opnieuw gesmolten worden.

Het recyclageproces op zich is eenvoudig en relatief goedkoop, maar de hoge transportkosten staan een 100% gesloten kringloop voorlopig nog altijd in de weg. Fabrikanten richten zich vandaag de dag in hoofdzaak op het elimineren van alle interne verliezen en zoeken ondertussen naar nieuwe initiatieven om aannemers aan te sporen om hun overschotten en snijresten te verzamelen en tegelijk de kosten voor het transport te dragen. Zo bieden verschillende fabrikanten recyclagezakken aan, waarin de aannemer zijn rest­materiaal kan ver­zamelen. Voor zeer grote werven waar veel restmateriaal verwacht wordt, kan er in sommige gevallen al een container voorzien worden.

Een hart voor minerale isolatie

Begin 2016 lanceerde de Mineral Wool Association Benelux, een samenwerkingsver­band tussen vijf Nederlandse en Bel­gische producenten van glaswol, rotswol en cellenglas (kortweg MWA), een cam­pag­ne om haar producten te promoten. Doel van de campagne is in eerste in­stantie om bouwheren te laten kennismaken met minerale isolatie als moderne en performante isolatietechniek, en om de duurzaamheid van de producten in de verf te zetten. Bijna alle fabrikanten van minerale iso­latie ondersteunen de campagne, die de slagzin 'Een hart voor minerale isolatie' mee­kreeg.

mineraleisolatie.be