Geen afbouw zonder alternatief: aandachtspunten bij afschaffing ecocheques

In het federaal regeerakkoord is besloten om de ecocheques (en cultuurcheques) geleidelijk af te schaffen, in overleg met de sociale partners. Daarnaast worden de bestedingsmogelijkheden van de maaltijdcheques uitgebreid. Ondanks de eerdere verzuchtingen en lobbywerk werd de afschaffing toch opgenomen in het regeerakkoord. Hoewel het voorstel tijdens de onderhandelingen tijdelijk uit de nota werd gehaald, werd het uiteindelijk toch opnieuw ingevoegd. 

Nood aan een volwaardig alternatief

Nu de afschaffing van de ecocheques is opgenomen in het federaal regeerakkoord, betreurt Nelectra dat dit waardevolle betaalmiddel dreigt te verdwijnen. Ecocheques hebben hun nut bewezen door consumenten aan te moedigen milieubewuste keuzes te maken en de lokale economie te ondersteunen. In eerste instantie pleit de organisatie dan ook voor het behoud van de ecocheques. Toch biedt de geplande uitbreiding van de bestedingsmogelijkheden van de maaltijdcheques een kans om de ecologische en economische meerwaarde van de ecocheques te behouden.

Indien echter effectief wordt overgegaan tot de afschaffing, roept Nelectra de regering dan ook op om ervoor te zorgen dat deze verruiming van het toepassingsgebied voldoende breed is, zodat ook de aankopen die vandaag met ecocheques mogelijk zijn, blijven ondersteund worden. Zo kan de positieve impact op duurzaam consumeren en lokale bestedingen behouden blijven, zelfs zonder de benaming ‘ecocheque’.

Breed gedragen bezorgdheid

Deze bezorgdheid wordt breed gedeeld, ook binnen de elektrosector. Connect+, één van Nelectra's samenaankoopgroeperingen die de merken Exellent, Expert en Selexion omvat en een groot aantal retailers vertegenwoordigt, sluit zich aan bij dit standpunt. Zij benadrukken dat de afschaffing van de ecocheques een directe impact zal hebben op hun leden, die afhankelijk zijn van de bestedingen die hiermee worden gedaan.

Ook Becom, de Belgische e-commercefederatie, benadrukt het belang van ecocheques voor de lokale economie. Ecocheques kunnen immers enkel besteed worden in Belgische winkels en webshops, wat rechtstreeks bijdraagt aan de ondersteuning van lokale bedrijven. Ook in de pers wordt dit standpunt bevestigd door verschillende experten en uitgiftebedrijven. Zij benadrukken het belang van ecocheques voor zowel de koopkracht van consumenten als de ondersteuning van lokale economieën. Dit toont aan dat het belang van ecocheques sectoroverschrijdend erkend wordt.

Geld in de Belgische retail

2,3 miljoen Belgen ontvangen jaarlijks tot 250 euro aan ecocheques en gebruiken deze onder meer om energiezuinige huishoudtoestellen zoals koel-vriesapparaten, vaatwassers, wasmachines, droogkasten maar ook televisietoestellen en verlichting aan te kopen. Van deze producten wordt bij de zelfstandige elektroretail tot 30% van de omzet geboekt via aankopen die (gedeeltelijk) met ecocheques gebeuren. Geld dat besteed wordt in winkels in België waardoor in deze elektrozaken werkgelegenheid wordt gecreëerd. “Het gaat hier niet alleen om jobs in de verkoop van deze toestellen", benadrukt gedelegeerd bestuurder Fallon Declerck van Nelectra, “maar ook in de hersteldienst van de elektrozaak. Want zelfstandige elektroretailers onderscheiden zich in de markt door reparaties zelf uit te voeren. En ook die herstellingen kunnen betaald worden met ecocheques.”

Een bewuste keuze vóór energiezuinige toestellen

Elektroretailers merken dagelijks in hun winkel dat consumenten die over ecocheques beschikken bewuster kiezen voor een mogelijks iets duurder maar een duurzamer en energiezuiniger toestel. Een investering die ze daarna trouwens kunnen terugverdienen via een lagere energiefactuur. Verschillende onderzoeken hebben in het verleden al bewezen dat kiezen voor energiezuinige en duurzame apparaten wel degelijk een verschil maakt.

Impact van gewijzigde bestedingsmogelijkheden op de elektrohandel

De uitbreiding van het toepassingsgebied van de maaltijdcheques kan leiden tot verschuivingen in het bestedingsgedrag van consumenten. Zo kan het bedrag dat voorheen via ecocheques werd besteed, nu ook gebruikt worden voor de aankoop van voeding, wat voor onze leden als elektrohandelaars geen direct voordeel oplevert. Anderzijds kan het ook mogelijk worden om middelen die oorspronkelijk voor voeding werden ingezet, te besteden aan duurzame en energiezuinige producten. Hoe dit concreet zal worden uitgewerkt, is op dit moment nog niet duidelijk. Nelectra zal dit dan ook verder nauwgezet opvolgen om de impact op de sector te bewaken.

Belang van een sluitend juridisch kader

Nelectra staat achter het principe van vereenvoudiging door de verschillende chequesystemen te centraliseren in één uniform systeem. Dit kan bijdragen aan een efficiëntere administratie voor zowel werkgevers als handelaars. Tegelijk is het van belang dat er aandacht blijft voor een juridisch sluitend kader, zodat het toepassingsgebied duidelijk gedefinieerd is en de eigen bijdrage correct geregeld wordt. Voor maaltijdcheques is er immers een werknemersbijdrage van 1,09 euro, terwijl ecocheques 0 euro persoonlijke bijdrage kennen.