IN 4 STAPPEN NAAR ENERGIEZUINIG VERLICHTEN

de wensen van de klant als beginfase

Het stappenplan van relighting is afhankelijk van de chronologie, de aanbieder van de dienstverlening en de complexiteit van het project. Toch verloopt het merendeel van de relightingprojecten volgens vier bepaalde vaste fases.

1. Wensen van de klant

Een eerste stap is het achterhalen van de wensen van de klant: overleg met de technische dienst, de aankoopdienst en de directeur. Bij voorkeur vindt ook overleg plaats met de preventiedienst, de facility manager, de energiecoördinator en in het geval van geconnecteerde verlichting ook met de ICT-dienst.

2. Doorlichting van de situatie

Een grondige licht- en verbruiksstudie is een cruciale stap in elk relightingplan. Door middel van metingen van de huidige lichtparameters en een ‘energie-audit‘ wordt de bestaande situatie in kaart gebracht en worden de grote verbruikers geïdentificeerd, waarna de toestand ten opzichte van de behoeften, doelstellingen en budgetten van de klant afgewogen wordt. De installateur van de verlichting staat in voor de evaluatie van het bestaande circuit en berekent op basis daarvan de installatiekost. Diverse vragen schetsen een duidelijk beeld van de situatie:

• Wordt ecologische en energiezuinige verlichtingstechnologie gebruikt? Wat is m.a.w. de efficiëntie van de huidige lampen? Is de lichtuitstraling correct en zijn de armaturen goed geplaatst?
• In welke mate is voldaan aan de eisen van visueel comfort voor de gebruikers?
• Is een lichtregelsysteem voorzien? Zo niet, blijft de verlichting dan vaak onnodig branden? Zorgt een hoofdschakelaar ervoor dat alle lichten tegelijk worden uitgeschakeld? Zo ja, welke systeem is van toepassing? Gebeurt alles automatisch?
• Hoe veilig en conform de normen is de verlichtingsinstallatie?
• Hoe verloopt het onderhoud van de installatie? Hoe frequent worden de muren en het plafond gepoetst? Kunnen kapotte lampen spoedig vervangen worden? En zijn de moeilijk bereikbare plaatsen voorzien van lampen met lange levensduur?

3. Afbraak en installatie

De derde stap bestaat uit de verwijdering van de bestaande verlichting, namelijk de verlichtingstoestellen – een armatuur met een lichtbron – en lampen, gevolgd door de plaatsing van een volledig nieuwe verlichtingsinstallatie. Naast een oordeelkundige keuze van de lichtbron en armatuur is een goed lichtregelsysteem vaak aangewezen. Een extra laag verbruik kan namelijk in de hand worden gewerkt dankzij de implementatie van een lichtregelsysteem. Extra besparing wordt opgeleverd door het aantal gebruiksuren te beperken, alsook door te dimmen op basis van scenario’s en daglichttoetreding. Een intelligente lichtsturing biedt tevens de optie voor het opvolgen van het energieverbruik, de lichtstroom, gebruiksduur en defecten van led en kan deze data doorsturen naar een centraal beheerssysteem of externe server.

Nog een stap verder gaat het concept van Human Centric Lighting, waarbij geconnecteerde ledtoestellen via een intelligente lichtsturing de juiste lichtstroom en spectrum aanbieden. In essentie draait het om een evenwicht. Het omvat tal van aspecten en zoekt naar een balans tussen de visuele, emotionele en biologische effecten van licht op de mens. Zowel zichtbare als niet-beeldvormende aspecten (zoals de impact op ons slaappatroon) zijn belangrijk. Alle relightingopties worden onderzocht en ten opzichte van elkaar afgewogen in functie van de eisen van de omgeving. In een optimale relighting kan voor de nieuwe installatie zowel het aantal alsook de positie van de verlichtingstoestellen worden geoptimaliseerd, indien ook de elektrische bekabeling gewijzigd kan worden. Dat impliceert echter dat het plafond vaak vervangen dient te worden, wat tot een meerkost leidt.

4. Commissioning

Het is aanbevolen om postinstallatie ook commissioning (inwerkingstelling) te voorzien, waarbij grondig wordt nagegaan of aan de vooropgestelde gebruiks-, kwaliteits- en energieverbruikseisen is voldaan.