ARCHITECTEN DRINGEN AAN OP MEER AMBITIE EN VISIE BIJ RUIMTELIJKE ORDENINGSBELEID

“CONSERVATIEVE KRAMP VAN SOMMIGE GEMEENTES NEFAST VOOR DOELSTELLINGEN BOUWSHIFT”

NAV neemt met verbazing kennis van de ‘met onmiddellijke ingang afgekondigde appartementsstop’ in de Aalsterse landelijke deelgemeenten. “Het is niet de enige gemeente waar we zo’n conservatieve reflex ondervinden”, aldus NAV-voorzitter Kati Lamens. “We missen hier kansen, want dit vormt een rem op de doelstellingen van de bouwshift."

"Nochtans kunnen ook appartementen authentiek zijn. Appartementen of meergezinswoningen staan niet per definitie synoniem voor mastodont-woontorens. Innovatieve architectuur kan verdichting aantrekkelijk maken op voorwaarde dat we het anders mogen aanpakken. Zo kan je in plaats van een terrein volledig in te palmen hoger bouwen dan voorzien, de auto’s onder de grond parkeren en een grote groene zone maken. Maar daarvoor zou in de kern van elke gemeente een minimum van drie bouwlagen altijd mogelijk moeten zijn. Noodzakelijk is een flexibele, toekomstgerichte instelling, ook van de lokale overheden. Hoe zullen wij als bouwsector de bevolkingsaangroei van de komende jaren kunnen opvangen en aan de doelstellingen van de bouwshift kunnen beantwoorden als de Vlaamse gemeenten niet wat meer durf vertonen? Een betere ondersteuning van de gemeenten vanop een hoger beleidsniveau lijkt ons een absolute noodzaak om tot een beter onderbouwde visie en beleid te komen, ook in de kleinere gemeentes. Een ruimtelijk beleid moet ambitie hebben, want ruimte is een kostbaar goed. Die ambitie mag niet verzuipen in vastgeroeste gewoonten en conventies. Nieuwe stedenbouwkundige instrumenten en woonvormen moeten hun kracht kunnen etaleren.”

Stappen in de goede richting

Op het niveau van de Vlaamse Regering werden de voorbije jaren stappen in de goede richting gezet om de verhoging van ruimtelijk rendement meer mogelijk te gaan maken op het terrein. Dit is een belangrijke voorwaarde om van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV), dat straks na 20 jaar in de plaats van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen moet komen, een succes te maken. De Vlaamse doelstellingen moeten echter vertaald en geïmplementeerd worden op gemeentelijk niveau. Een lokale ruimtelijke visie speelt daarbij een belangrijke rol. Zo’n visie tekent een kader uit van kwalitatieve randvoorwaarden waarmee de gemeente ruimtelijke ontwikkelingen kan beoordelen.
Voor de implementatie van die ruimtelijke visie beschikken lokale besturen over een ruime keuze aan strategieën en stedenbouwkundige instrumenten, die afhankelijk van de context, de gemeentelijke organisatie en de beschikbare middelen, kunnen worden ingezet. Vandaag leggen een aantal lokale besturen echter een zekere terughoudendheid aan de dag ten aanzien van bepaalde stedenbouwkundige instrumenten, hedendaagse woonvormen e.d. Dit maakt het moeilijk voor architecten om innovatieve doelstellingen in de filosofie van het BRV in de praktijk om te zetten.

Regie weer op Vlaams niveau brengen

“Daarnaast is de wildgroei aan soms zeer verschillende en moeilijk terug te vinden gemeentelijke verordeningen een oud zeer”, aldus NAV-voorzitter Kati Lamens. “Met de recente ontvoogding is dit alleen nog maar verslechterd. Dat maakt onze job als architecten niet meteen gemakkelijker, zeker als men van ons verlangt dat we een rol spelen in de betonstop. Ambtenaren kunnen in veel gevallen ook nog niet teruggrijpen naar een uitgewerkte gemeentelijke visie op ruimtelijke ordening, want die is er vaak nog niet. Een betere ondersteuning vanop een hoger beleidsniveau is een absolute noodzaak. In ons verkiezingsmemorandum dat we naar alle Vlaamse gemeenten hebben verspreid, doen we nog een aantal andere concrete aanbevelingen om de gemeentelijke diensten Omgeving gesmeerder te doen werken en de verordeningen te uniformiseren.”
Vlaanderen legt het beleid zo veel mogelijk in handen van de gemeenten, maar de meeste mensen wonen, werken en ontspannen zich in een bredere regio. Het beleid moet op die grotere regio worden afgestemd. NAV ondersteunt daarom de oproep van de Vlaams Bouwmeester aan Vlaanderen om de regie grotendeels weer in eigen handen te nemen en het voor de gemeenten terug te schroeven tot de essentie. NAV pleit voor een algemeen kader op Vlaams niveau. Binnen die grotere kaders moeten gemeenten uiteraard voldoende vrijheid krijgen om lokale accenten te leggen.

Helpende hand richting lokale besturen

De ruimtelijke vraagstukken zijn vandaag complex en uitdagend. NAV ondersteunt, als beroepsorganisatie van architecten, zijn leden via vorming, sensibilisatie en goede voorbeelden opdat ze hun rol optimaal zouden kunnen opnemen. Van de lokale besturen, die een steeds grotere autonomie voor hun ruimtelijk beleid toebedeeld krijgen, wordt eenzelfde inspanning en engagement verwacht. NAV reikt de lokale besturen de helpende hand. Naast een ambitieuze ruimtelijke visie moet dit worden ondersteund door de nodige kennis en middelen, anders blijft het een holle slogan. Een oplossing kan liggen in het opzetten van bovenlokale initiatieven voor meer slagkracht. Daarnaast bieden NAV en zijn leden als bondgenoten graag hun expertise aan.