Horizontale plafondeilanden en baffles van geperste minerale wol of speelse, opgehangen akoestische elementen reduceren de nagalmtijd via poreuze absorptie

Ontwerpeisen

Via een studie

Men kan er als ontwerper voor kiezen om via een studie te bewijzen dat de schoolruimtes voldoen aan de norm inzake nagalmtijd. De ontwerpeisen stellen voor de in de leslokalen toegepaste afwerkingsmaterialen een normale eis van eenoppervlaktegemiddelde frequentiegewogen absorptiecoëfficiënt groter dan of gelijk aan 0,2 voorop. De verhoogde eis, gesteld voor doelgroepen met auditieveof communicatieve beperkingen, bedraagt minimaal 0,25. Het komt er als ontwerper dus op aan om voldoende geluidsabsorberende afwerkingsmaterialen te voorzien.

Eisen bij oplevering

Men kan er als ontwerper echter ook voor kiezen om te voldoen aan de eisen bij oplevering. Hierbij wordt in de onbemeubelde en onbezette schoolruimte nagemeten of de ruimte effectief voldoet aan de normen inzake nagalmtijd. We spreken hier dus over een resultaateis. De eisen worden 10% strenger, indien de lokalenbemeubeld zijn, en er wordt een evaluatiemarge van 10% gehanteerd. De geëiste 'referentienagalmtijd' is in de norm voor diverse types schoolruimtes in tabelvorm opgenomen, vaak ook als functie van het volume. Voor een doorsnee leslokaal bedraagt deze waarde bv. 0,8 s. Om te slagen, moet de gemeten nominale nagalmtijd dus kleiner dan of gelijk zijn aan de geëiste referentienagalmtijd voor een bepaald type leslokaal. Indien de verhoogde eis van toepassing is, wordt de referentienagalmtijd 20% lager.

Absorberende materialen

Algemeen gesproken zijn er drie geluidabsorptiemechanismen: de poreuze absorptie, vnl. hoogfrequent (= 1.500 Hz), de Helmholtzresonantie, vnl. middenfrequent (300 Hz 1.500 Hz), en de paneelresonantie, vnl. laagfrequent (vanaf 100 Hz).

Poreuze materialen

De geluidsabsorptie wordt bereikt a.d.h.v. een open-poreus materiaal. Hoogwaardige, opencellige schuimstofplaten, akoestische spuitpleisters, poreuze bakstenen, argexblokken, naadloze pleistersystemen, ruwe/poreuze betonstenen en kleefbare minerale platen zijn hier voorbeelden van. Diverse types tapijten geven ook goede resultaten. Ook in de ruimte opgehangen volume-elementen zoals horizontale plafondeilanden en baffles van geperste minerale wol of speelse opgehangen akoestische elementen horen tot deze categorie.

Helmholtzresonatoren

De geluidsabsorptie wordt bereikt a.d.h.v. een spouwruimte achter een geperforeerd of gegleufd paneel. Een voorbeeld van Helmholtzresonatoren zijn onder meer de gegleufde betonstenen. Een veelvuldig toegepast principe voor sportzalen is een lichte platdakconstructie met geperforeerde stalen profielplaten en rotswolcannelurevulling. Op die manier kan het akoestische comfort (zaalakoestiek) van een sporthal gevoelig verbeteren.

Paneelresonatoren

De geluidsabsorptie wordt bereikt door ongeperforeerde panelen (bv. multiplex) voor een luchtlaag met eventueel een poreus materiaal te plaatsen. Paneelresonatoren zijn bv. bepaalde types verlaagde plafonds, computervloeren en voorzetwanden, dit meestal in combinatie met andere absorptiemechanismen.

Combinaties

Combinaties van diverse absorptiemechanismen zijn ook mogelijk, zoals de combinatie 'Helmholtz poreus', bv. een spleetresonator houten beplanking met spleten en achterliggende spouw, of geperforeerde baksteen met minerale wol of geperforeerde gipsplaten met achterliggende rotswol. De combinatie 'Paneel poreus', zoals tegels met geperste minerale wol en gipsplaatvoorzetwanden met achterliggende minerale wol.

Zaalakoestische richtlijnen

Geometrische richtlijnen voor klaslokalen en auditoria om de nagalm te beheersen, stellen onder meer dat de zichtlijn optimaal dient te zijn (gebruik trede, helling in auditoria …). Ook dient men in het ontwerp te voorzien dat vroege reflecties de achterste rijen kunnen bereiken. Dit kan bv. door de absorberende vlakken in het midden van het plafond te verplaatsen naar de bovenzijde van de wanden, waardoor het middenvlak als een reflector werkt. Dit kan enkel indien er al een voldoende hoeveelheid van absorberende materialen aanwezig is. Samen met een uitgekiende absorptieverdeling, kunnen er daarnaast reflectoren binnen de auditoria opgehangen worden. Harde parallelle vlakken in grote lokalen zijn te vermijden, i.v.m. flutterecho's in het bijzonder in het horizontale vlak bij absorberende plafonds. Een van de twee parallelle wanden dient dan absorberend of diffuserend afgewerkt te zijn, bv. met een ruw oppervlak (meubels) of geheld.