KIJK OP KALKVERF

Authentieke uitstraling met ecologisch karakter

De populariteit van de bouwstijlen van de pastorie- en herenhuizen doen ook de vraag naar klassieke afwerkingstechnieken pieken. Dat verklaart mee het succes van kalkverf. Het is immers een perfecte afwerking om het interieur een doorleefd en authentiek karakter te geven. Ontwerpers schrijven kalkverf verder vaak voor in restauratieprojecten. Dit omdat de verf historisch correct is en een goede dampdoorlaatbaarheid heeft. Maak nader kennis met het materiaal en de toepassingsmethodes.

KALKVERF ZORGT VOOR EEN WARME TOUCH

Serpieters: “Ik werk graag met de decoratieve kalkverven van Ressource. Ik heb de collectie uitgebreid leren kennen via een opleiding bij Myriam Gevaert. Zij kent haar product door en door, en realiseert zelf ook prachtige projecten. Af en toe hebben we al eens samengewerkt. Kalkverven, of ze nu van Ressource of van een ander merk zijn, verlenen een bijzonder warme 'touch' aan het interieur. Bovendien kun je er als schilder ook een beetje je ziel en je persoonlijkheid in kwijt. Dergelijke 'levendige' verven spreken me meer aan dan de standaard synthetische muurverf. Ook leveranciers als Stoopen & Meeus en arte constructo weten mij steeds te inspireren en uit te dagen.“

MINERALE BESTANDDELEN

Kalkverf is een minerale verf, samengesteld uit kalk, water, vulmiddel en pigmenten. De verf wordt ook wel eens in één zin met ecologisch bouwen genoemd. Dat valt te verklaren door de natuurlijke bestanddelen. Het bindmiddel voor de verf is luchthardende kalk in poeder- of pastavorm. De gebruikte pigmenten dienen alkalibestendig te zijn, aangezien de pH-waarde van de kalkverf heel hoog is (pH 13 tot pH 14). Sommige fabrikanten voegen nog kunsthars toe aan hun kalkverven, vaak om bepaalde tekortkomingen te verbeteren. Deze toevoeging bedraagt het best niet meer dan 5%, anders valt het product bezwaarlijk nog onder de noemer minerale verf te catalogeren. Zo zijn veel 'kalkverven' eigenlijk synthetische verven met wat kalksteenpoeder of krijt bij. Het uitharden van de kalkverf gebeurt door carbonatatie. Tijdens dit proces vormt kalk­hydraat onder invloed van koolzuurgas kalksteen of calciumcarbonaat. Kalkverven, samengesteld uit gedispergeerd kalkhydraat, hebben een heel goede kwaliteit.

Kies de kleur
Kalkverf is verkrijgbaar in kant-en-klare vorm, maar kan ook nog zelf vermengd worden. Het handigst zijn natuurlijk de afgewerkte pro­ducten. Sommige kalkverven kunnen ook in de groothandel op de machine op de gewenste kleur gebracht worden.

SPECIFIEKE APPLICATIE

Het aanbrengen van kalkverf gebeurt doorgaans in twee tot drie lagen. Het plaatsen van de verf is toch iets complexer dan het zich hier laat lezen. Het aanbrengen van de verf vraagt immers een specifieke aanpak. De verf is meestal stugger dan een organische verf en er is bijna geen vloei. Om storende kleur­schakeringen te vermijden, kan er nat-in-nat of vers-in-vers gewerkt worden. De open tijd van kalkverf is echter heel kort; er moet dus doorgewerkt worden en er mogen geen retouches gemaakt worden in de aangebrachte lagen. Die zullen – zeker bij donkere kleuren – zichtbaar blijven. Indien nodig, kan de open tijd beperkt verlengd worden door een onderlaag op basis van acrylaten aan te brengen. Dat valt evenwel niet te rijmen met een eventueel ecologisch karakter van het project. Meestal moet de kalkverf ook wat worden verdund, zeker voor het aanbrengen van de tweede laag. De eerste laag kalkverf zuigt immers sterk. Het verdunnen biedt als bijkomend voordeel dat je geen overdreven dikke lagen plaatst. Om een zachter kalkeffect te krijgen, dient de tweede kalkverflaag nog iets meer verdund en goed uitgestreken te worden. Wanneer je verdunt tot de consistentie van een magere yoghurt, zit je altijd goed. Tijdens het drogen van de kalkverf wordt het uitzicht beïnvloed door de zuigkracht van de ondergrond, de luchtvochtigheid en de temperatuur in de ruimte. Daarom valt het aan te bevelen om tijdens het droogproces tocht en temperatuurschommelingen te vermijden. Wanneer je de kalkverf aanbrengt, dienen die omgevingsfactoren ook binnen bepaalde grenswaarden te blijven. De luchtvochtigheid mag zeker niet hoger zijn dan 75% en de temperatuur schommelt het best tussen 5 en 30 °C.

Gereedschap
Het klassieke gereedschap voor het aan­brengen van kalkverf is een kalkborstel – afhankelijk van de techniek in varkensharen of synthetische haren – of een spatel. Het gekozen gereedschap bepaalt mee het uitzicht van de kalkverf. Sommige kwaliteitskalkverven kunnen airless worden aan­gebracht. Meestal zal men dan toch nastrijken met een blokborstel om het authentieke geborstelde effect te krijgen.

TECHNIEKEN

Er zijn twee basistechnieken voor het aan­brengen van de kalkverf: Secco en Bagnato. In het laatste geval wordt de eerste laag kalkverf aangebracht met de blokborstel. Na een droogtijd van minimaal acht uur wordt de verflaag lichtjes bevochtigd – bijvoorbeeld met een plantenspuit. Vervolgens wordt op deze bevochtigde laag de eindlaag aangebracht. Bij Secco daarentegen wordt de eindlaag op de gedroogde eerste laag aangebracht. Op deze eindlaag kan er nog een waaier aan afwerkingstech­nieken worden toegepast. Bij iedere afwerkingstechniek wordt er gespeeld met de manier waarop de kalk wordt aangebracht, en het type gereedschap. In combinatie met het vermengen van kleuren en het toepassen van verticale of kriskrasbewegingen ontstaan er zo streepjes-, wolk- of verweringseffecten. Plaats vooraf altijd een proef, zodat de ontwerper en de opdrachtgever het resultaat esthetisch kunnen beoordelen.

KALKVERF BESCHERMEN?

Kalkverven kunnen in alle binnenruimtes toe­gepast worden. Hou er wel rekening mee dat kalkverf niet afwasbaar is. Dat kan problemen opleveren in de keuken of het toilet. Wil de opdrachtgever hier toch een afwerking in kalkverf, dan bieden sommige fabrikanten een matte, quasi onzichtbare beschermlaag. Die maakt het oppervlak afwasbaar zonder het typische uitzicht van de kalk te beïnvloeden. Het nadeel is wel dat dit de dampdoorlatendheid van de kalkverf sterk vermindert. Vochtige ruimtes vormen geen bezwaar voor het aanbrengen van kalkverf. Het verdient dan wel aanbeveling om een verf op basis van gedispergeerd kalkhydraat te gebruiken, omdat die een licht vochtregulerend karakter heeft. Weet wel dat vooral in de badkamer de kans groot is op waterspatten die zeep bevatten. Die zeep kan voor vervelende vlekken zorgen bij donkere kleuren. Om dat te vermijden, kan de kalkverf beschermd worden met een matte vernis. De keerzijde van de medaille is dan wel dat het vochtregulerende karakter ook verdwijnt. Nog een alternatief voor wie een hogere schrobvastheid wil bereiken, is het toepassen van kalk-caseïneverf. De oudste beschrijvingen van caseïne gaan terug tot 2.000 à 3.000 jaar geleden. De caseïne gaat een chemisch proces aan met de kalkverf, waardoor deze steenhard en dus schobvast wordt, zonder evenwel afbreuk te doen aan het perfecte, ademende vermogen van de verf.

LICHTE KLEUREN

Het kleuraanbod bij kalkverven is eerder beperkt omdat veel pigmenten niet alkali­bestendig zijn. De kalk kan de pigmenten met andere woorden afbreken. De beschikbare kleuren beleef je wel anders, omdat kalk de kleur tot leven brengt. Er ontstaan warme, diepe nuances in de kleuren – onder meer door de waas die de kalk creëert – waardoor de kleuren niet vlak en steriel overkomen. Wie geen borstelstrepen in de structuur van de kalkverf wil, kan de eindlaag aanbrengen met een Japans mes in inox. Daardoor glanst de verf zoals marmer en ontstaat er een stucco. Met de spatel kun je ook effecten creëren die mat blijven. 