Brandveiligheid van aluminium gevels: een cruciale uitdaging

Toen een zware brand in een appartementencomplex in Valencia in februari 2024 het nieuws haalde, kopte een Vlaamse krant dat een vergelijkbare ramp bij ons ook niet uitgesloten is. Nochtans zijn experts ervan overtuigd dat er in ons land strengere regels gelden. Dit gaf voor de Federatie Aluminium Constructeurs (FAC) het signaal om nogmaals in te zoomen op dit vitale onderwerp binnen de branche en een thema-avond te wijden aan brandveilige gevels.

Campus Vesta

In april 2024 waren we te gast in Campus Vesta te Ranst, een niet toevallig gekozen locatie. Campus Vesta is immers het opleidingscentrum in de provincie Antwerpen waar brandweer, politie en hulpdiensten reële brand- en noodsituaties kunnen oefenen. Een locatie die duidelijk maakt hoe moeilijk brandbestrijding kan zijn en hoe belangrijk het is om aan brandpreventie te doen. Voor een goed gevuld auditorium kwamen vier specialisten op het gebied van brandveiligheid van gevels aan het woord.

Definitie van brandwerendheid

Weerstand tegen brand is het vermogen van een bouwelement om gedurende een bepaalde termijn aan een aantal minimum eisen/prestaties te voldoen op het vlak van draagvermogen, vlamdichtheid en/of thermische isolatie zoals gespecifieerd in een gestandaardiseerde brandweerstandsproef.

De Basisnormen voor de Preventie van Brand en Ontploffing (KB van 07/07/1994 gecoördineerde versie op 20 mei 2022) en een aantal andere wetteksten schrijven voor welk gedrag een bouwelement bij brand moet vertonen in functie van de kenmerken van het gebouw (hoogte, gebruikstype). Dit brandgedrag is gekwantificeerd door een Europees classificatiesysteem.

HET EUROPESE (EN BELGISCHE) CLASSIFICATIESYSTEEM

De Europese klassering van brandwerendheid vertrekt vanuit vier basiscriteria:

• R (draag- of stabiliteitscriterium): geeft het draagvermogen van de structurele elementen in een gebouw weer als ze gedurende een bepaalde tijd aan vuur worden blootgesteld;
• E (vlamdichtheid van een bouwelement): verwijst naar het verschijnen van openingen waarlangs rookgassen naar aanpalende compartimenten kunnen ontsnappen en zo de brand mogelijks verspreiden;
• I (thermische isolatie qua temperatuur): het vermogen van een scheidend element om de doorgang van warmte tegen te houden;
• W (thermische isolatie qua warmtestraling): straling gemeten vanop 1m afstand van het proefelement (moet kleiner dan 15 kW/m2 zijn).

De Europese klassering gebeurt door een combinatie van bovenstaande criteria op basis van de vereiste eigenschappen, aangevuld met de classificatietijd in minuten. EI60 is bijvoorbeeld ‘niet dragend, vlamdicht en isolerend gedurende 60 minuten’. Deuren vormen een speciaal element, waarbij men voor de klassering de (gecombineerde) criteria EI1, EI2, EW en E hanteert.

Brandveiligheidseisen voor gevels

Jeroen Govaerts, Hoofdadviseur van de Afdeling Technisch Advies bij Buildwise, startte de sessie met een uitzetting over de basisnormen waaraan een gevel moet voldoen om brandwerend te zijn. Hij verwees hierbij in eerste instantie naar het Koninklijk Besluit ‘Basisnormen’ voor brandpreventie in bouwwerken waar in de herziene versie van juni 2022 binnen de categorie ‘Gevels’ enkele verstrengingen en uitbreidingen werden toegevoegd.

De reglementering inzake brandveiligheid is gebaseerd op de Europese brandreactieclassificatie die aangeeft hoe een materiaal bijdraagt aan de verspreiding van een brand. Materialen met klasses A1 en A2 zijn onbrandbaar, terwijl materialen met klasse F uiterst brandbaar zijn. Ook de rookontwikkeling (klasse S) en de druppelvorming (klasse D) worden in deze classificatie meegenomen: een vrijwel onbrandbaar product dat veel rook verspreidt, zal slechter scoren (dus een hoger getal of letter in de schaalklasse). 

In 2022 werd de regelgeving betreffende brandverspreiding via gevels herzien, met als belangrijkste wijziging een verstrenging voor hoge gebouwen, waar de gebruikte materialen onbrandbaar moeten zijn. Wat volledig nieuw was, waren de eisen die werden opgelegd met betrekking tot de wezenlijke onderdelen van het gevelsysteem. Sinds de verstrenging moet er bovendien zowel aan de brandreactie-eisen van de gevelbekleding (tabel A) als aan die van de gevelonderdelen (tabel B) worden voldaan.

Tabel A - Brandreactie van de gevelbekleding
in uiteindelijke toepassingsvoorwaarden (‘end-use conditions’)

Voor de brandreactie-eisen van de wezenlijke onderdelen (tabel B) wordt een onderscheid gemaakt op basis van de hoogte van de gebouwen en van het feit of de onderdelen al dan niet volledig kunnen worden afgeschermd tegen brand. Voor iedere situatie worden eisen gesteld aan de wezenlijke onderdelen. 

Tabel B - Brandreactie van de wezenlijke gevelonderdelen

Typeoplossingen voor gordijngevels

Vervolgens nam Jeroen Govaerts de toehoorders mee in de Technische Voorlichting 282, dat een scala aan typeoplossingen aanreikt ter voorkoming van brandoverslag bij gordijngevels. De brandoverslag moet zowel langs de binnenzijde als langs de buitenzijde van de gordijngevel beperkt worden. 

Om een brandvoortplanting langs de binnenzijde - tussen de compartimentsvloer en het gevelelement – te vermijden, geldt de eis EI (vlamdicht en thermisch isolerend) gedurende 60 minuten voor alle types gebouwen.

Om een brandoverslag langs de buitenzijde tussen twee compartimenten te vermijden, moet het gevelelement ter hoogte van elke compartimentswand (bv. verdiepingsvloer) een zekere brandweerstand vertonen. Voor lage gebouwen (≤ 10 m) zijn er hieromtrent geen eisen. 

Om de uitwendige brandvoortplanting in middelhoge of hoge gebouwen te beperken, zijn er vier opties:

• Een verticaal vlamscherm E 60 met een minimale ontwikkelde lengte van 1 m; een alternatief is een vlamdichte horizontale uitsteek E 60 met een lengte van 60 cm;
• De plaatsing van een gevel met ‘inside outside’ een vlamdichtheid E 30 over de volledige gebouwhoogte, bv. door brandwerend glas;
• De plaatsing van een gevel met een vlamdichtheid E 60 om de andere bouwlaag;
• De uitrusting van alle langs de gevel gelegen compartimenten met een automatische sprinklerinstallatie.

Meer info vindt u in het FAC handboek!

Normeringen en wetgevingen

Edwin Van Wesemael, Technisch Directeur bij ISIB, probeerde het publiek wegwijs te maken in de complexiteit van normeringen en wetgevingen. Hij zette uiteen welke vier methoden er zijn om de prestaties van een brandwerend element vast te leggen. Hij sprak onder andere over proefrapporten, EXAP-normen en classificatierapporten, maar het centrale betoog ging over de productnormen, zoals vastgelegd in de CE-markering en prestatieverklaring (DoP). 

Over de CE-markering hebben we het uitgebreid in dit artikel.

Ten slotte lichtte Edwin de testmethodes en bijhorende normeringen toe die het mogelijk maken om een element te testen en zo de classificatie tot brandreactie, brandweerstand of vlamoverslag te bepalen. Voor alle informatie daaromtrent verwijzen we graag naar hoofdstuk 5.1.16 van het FAC handboek, waar de specifieke normen terug te vinden zijn.

Aandachtspunten in de praktijk

Maaike Berckmoes en Pieter Verhoeven, façade engineers bij VK architects+engineers, zoomden op het einde van de thema-avond in op de aandachtspunten en knelpunten die kunnen optreden bij het in de praktijk brengen van de voorgenoemde eisen en normeringen.

Ze bespraken de voor- en nadelen van verschillende oplossingen om aan brandeisen en vlamoverslag te voldoen en haalden spraakmakende voorbeelden aan waarbij de noodzakelijke maatregelen voor brandveiligheid problematisch kunnen zijn of de kosten kunnen verhogen in relatie tot andere prestatie-eisen, zoals thermische of akoestische aspecten.

De horizontale vlamoverslag kwam ook aan bod, evenals de voorwaarden en methodiek om in specifieke gevallen via berekeningen de brandstabiliteit van een vlamdicht element aan te tonen. Ten slotte toonden ze alternatieve oplossingen voor de EI60-aansluiting tussen vloer en gevel.