Luchtbehandeling en luchtzuivering

Luchtvervuiling is een zeer brede problematiek. Alles wat niet in een gezond en comfortabel binnenklimaat hoort, kan je als luchtvervuiling zien. CO₂ in een klaslokaal of pollen in de lucht, alles hoort er onder. De coronacrisis heeft echter aangetoond dat er in die vervuilde lucht ook heel wat virussen en bacteriën schuilgaan. De problematiek is dus enorm belangrijk voor de veiligheid van mensen.

Binnenlucht is 5 keer meer vervuild

De gemiddelde mens ademt meer dan 10.000 liter lucht in per dag. Voor de meerderheid onder ons is dat 90% van de tijd binnenlucht en vaak is dat lucht die door andere mensen wordt uitgeademd, bijvoorbeeld op kantoor of op café. Deze lucht is vaak tot vijf keer meer vervuild dan buitenlucht.

Daarnaast speelt ook de concentratie fijn stof een rol. De concentratie fijn stof in de binnenlucht wordt bepaald door de buitenlucht, maar ook door de aanwezigheid van binnenbronnen. Uit studies blijkt dat de concentraties fijn stof in huis hetzelfde of lager zijn dan buiten, behalve als er sterke bronnen - zoals roken - van fijn stof aanwezig zijn. De concentratie fijn stof binnenshuis zou voor 2/3 afhankelijk zijn van de buitenconcentratie. Als men daarbij de concentratie fijn stof optelt van binnenbronnen, kan de hoeveelheid fijn stof gelijk of hoger worden dan buiten. Dat verklaart waarom de concentratie fijn stof binnenskamers hoger kan liggen dan die van buiten het huis.

De voornaamste bronnen van fijn stof in huis zijn:

• Tabaksrook
• Open haard
• Bakken en braden
• Fosfaten
• Tapijten
• Fosfaat afkomstig van detergenten in kledij (al is dit te verwaarlozen)

De coronapandemie heeft ons - meer dan terecht - gewezen op het belang van propere lucht, maar naast het coronavirus zweven nog tal van verontreinigende deeltjes in de lucht. Het verspreiden van dergelijke deeltjes gebeurt niet hoofdzakelijk bij het in- en uitademen van mensen. 

indicatoren

Vervuilde lucht is voor veel mensen anders. Een van de zaken die hierin eensgezindheid kunnen brengen, zijn de chemische en biologische indicatoren. Vanaf de concentratie van sommige elementen te hoog staat, heeft de lucht een bepaalde impact op de gezondheid en moet je gaan ventileren en reinigen. De combinatie van beiden is altijd nodig. Alleen ventileren of alleen reinigen is onvoldoende.

CO₂-waarden zeggen niet alles over de hoeveelheid vervuilde deeltjes

Het is echter niet makkelijk om deze zaken te gaan meten. Daarom wordt vaak gekeken naar de CO₂-waardes om een indicatie te krijgen van hoeveel verse buitenlucht aanwezig is binnen in een gebouw. Dit is veel makkelijker te berekenen, aangezien we de concentratie CO₂ in de buitenlucht kennen en weten hoeveel CO₂ mensen uitademen. Deze indicatie zegt echter niets over de hoeveelheid vervuilde deeltjes in de lucht.

preventief reinigen of pas wanneer de lucht schadelijk is?

Het is dus enorm belangrijk om de lucht schoon te houden. Het zorgt niet alleen voor de gezondheid van mensen, maar het bevordert ook nog eens de productiviteit. Het hebben van gezonde lucht draagt bij tot een gezonde werkplek. De combinatie tussen ventileren en reinigen is van essentieel belang, maar wanneer moet lucht nu gezuiverd worden? Daar zijn twee mogelijkheden voor:

preventief reinigen

Door preventief te reinigen voorkom je al in veel gevallen dat de lucht veel besmettelijke deeltjes bevat. Elke dag een aantal keer de lucht in een ruimte reinigen, gecombineerd met voldoende ventilatie kan een eerste mogelijkheid zijn. Na een lange vergadering met veel mensen moet er natuurlijk wel nog eens extra geventileerd worden.

baseren op waarden

De tweede mogelijkheid is om je te baseren op bepaalde waarden die kunnen aantonen wanneer de luchtconcentratie schadelijk is voor de gezondheid of het de concentratie van de werknemers kan beïnvloeden. Aan de hand van de verschillende indicatoren - chemische of biologische - of CO₂-waardes zijn deze relatief makkelijk te controleren.

hoe lucht zuiveren?

hoe bereken je hoeveel toestellen je nodig hebt?

Welke toestellen het best kunnen gebruikt worden, is veeleer een persoonlijke keuze. Om te bepalen hoeveel toestellen je nodig hebt, moet er gekeken worden naar twee zaken: 

• Grootte van de ruimte: per vierkante meter zouden er drie tot vijf luchtwisselingen per uur moeten plaatsvinden. 
• Functie van de ruimte: afhankelijk van het aantal personen in de ruimte moet er meer of minder gereinigd worden.

mechanische filtering

Een mechanische filter is de meest courante filter in luchtbehandelingskasten. Hij werkt meestal aan de hand van een voorfilter. Op die manier kunnen de grootste vervuilde deeltjes al gefilterd worden, alvorens ze bij de duurdere fijne filter komt. Die houdt natuurlijk enorm veel tegen, maar verslijt daarom ook sneller. Elke drie maanden dienen deze filters vervangen te worden, wat al gauw een dure investering is. Een tweede nadeel is dat er geen oppervlakken gereinigd worden. Het voordeel ervan is wel dat je snel en makkelijk kan bepalen of de filter efficiënt werkt.

Zo'n voorfilter kan dus een slimme keuze zijn om de fijne filter te sparen, want ook zij hebben vaak een kiemdodend effect. Zij werken aan de hand van koolstof of houtskool.

Een volgende mogelijkheid is een toestel die uitgerust is met een HEPA-filter. HEPA is een afkorting van High-Efficiency Particular Air en is van toepassing op specifieke luchtfilters die minimum 85% van alle stofdeeltjes van 0,3 micrometer tegenhouden. Tot slot heb je nog de Ulpa-filters. Zij zijn nog fijnere filters. Vaak worden dergelijke filters dan ook gecombineerd. Zo geeft een fabrikant mee dat er vaak voor een HEPA-filter een klasse F7-filter en daarna een F9 is voorzien om de H13 te ontlasten. 

ionisatie

Een tweede mogelijkheid om de lucht te zuiveren is met ionen. Een toestel die reinigt dankzij ionisatie gaat de lucht onderwerpen aan een hoge spanning via elektrodes. De hoge spanning maakt het mogelijk om hoog reactieve deeltjes aan te maken. Zij gaan op hun beurt bindingen aangaan met deeltjes in de lucht waardoor ze te zwaar worden om in de lucht te blijven rondzweven. Daarnaast gaan ze ook micro-organismen beschadigen.

Om een zekere werking te kunnen garanderen, zou ionisatie altijd gecombineerd moeten worden met andere technologieën zodat ook de oppervlakten ontsmet worden. Daarnaast moet het toestel enorm goed onderhouden worden en is de instapkost relatief hoog.

Idealiter zou de lucht in een ruimte vijf keer per uur ververst moeten worden

vloeistoffen

Een volgende manier om de lucht te zuiveren is aan de hand van een vernevelaar die heel fijne gestabiliseerde waterstofperoxide vernevelt. Een absoluut voordeel van deze manier van werken is dat niet alleen de lucht, maar ook alle oppervlakken in de ruimte gedesinfecteerd worden. Het nadeel is dat het niet gebruikt kan worden wanneer er mensen in de ruimte zijn, omdat de biocide tijdens haar werking wat irritatie kan veroorzaken aan de ogen en het bovenste gedeelte van de longen. De gevolgen zijn echter helemaal niet kankerverwekkend. De irritatie in de ogen kan je vergelijken met wat te lang in fel zonlicht kijken.

UVC

Kwiklampen produceren uv-licht. Niet al het uv-licht is gewenst omdat uv ook een bepaalde hoeveelheid ozon gaat opbouwen en schadelijk kan zijn. De hoeveelheid ozon mag immers niet boven de internationale normen liggen. Deze bedragen maximaal 0,05 ppm als het over continue blootstelling gaat (bijvoorbeeld een werkdag op kantoor) en 0,2 ppm voor kortstondige blootstelling (een toiletbezoek). Daarom wordt de lamp rond het kwik zo opgebouwd dat het enkel specifieke golflengtes gaat doorlaten, het zogezegde uv-C-licht. Dat uv-C-licht is namelijk het gedeelte uv-licht dat virussen en bacteriën kan afbreken. 

Het voordeel is dat het zeer efficiënt en zeker is, maar het kan niet altijd gebruikt worden. Uv-C kan namelijk ook enorm schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Dit is echter enkel het geval als de uv-C-lampen niet correct gemonteerd werden.

vernieuwingen

Een van de vernieuwingen die de laatste zuiveringsinstallaties aanbieden, is de mogelijkheid om zowel lucht als oppervlakten constant te ontsmetten. Daarnaast zitten de grootste vernieuwingen in een intelligent en energiezuinig systeem, waar een slimme regeling kan helpen om de lucht te reinigen. 

De digitalisering speelt dus ook in deze sector een belangrijke rol. Zo kan het toestel eenmaal geprogrammeerd worden om bijvoorbeeld om vier uur 's nachts vijf minuten te vernevelen. Alles wordt geautomatiseerd en gemonitord in de cloud. Uiteraard bestaan er toestellen die programeerbaar zijn voor dag- en nachtmodus. Dit kan met bepaalde intervallen waarop de uv-C-lampen ingeschakeld worden.

invloed van corona

De Belgische overheid heeft richtlijnen voor het op de markt brengen van luchtzuiveringssystemen in strijd tegen corona. Zo willen ze ervoor zorgen dat de systemen die een veiligheidsrisico inhouden, ook verboden worden. Echte wetgevingen zijn er nog niet, maar de bewustwording voor schone lucht is wel gestegen.

effectiviteit van de toestellen

De consument stelt al snel de vraag of deze toestellen wel degelijk effectief zijn. Veel producenten zijn zich hier van bewust. "We kunnen er in mijn ogen enkel maar voor zorgen dat we de mensen correct informeren", verklaart een van de producenten. Een andere producent treedt zijn collega hier in bij: "Veel bedrijven zijn sterk in marketing waardoor ze hun gebrek aan substantie kunnen compenseren."

In samenwerking met Airsteril, Airvision, Analis, AstBelgium CRM, Fellowes, Plymovent en Wolf