Airco & heavy duty: hoeksteen van het rijcomfort

De evidentie van de aanwezigheid en gebruik van aircosystemen in vrachtwagens doet vaak vergeten dat het al bij al om vrij technische systemen gaat. Doorheen de jaren werden de verkregen resultaten ook steeds scherper, wat in belangrijke mate te danken is aan het gebruik en samenspel van verschillende sensoren. Essentieel is dat deze prestaties enkel met regelmatige onderhoudsbeurten en vooral correct gebruik bereikt zullen worden.

Het is met airco in de cabine van een vrachtwagen niet anders dan met een airco op kantoor. Toch wat het principe betreft: vloeistof wordt naar gas omgezet, wat op die manier een temperatuurwissel teweegbrengt. Graaft men wat dieper, dan springen er wel wat verschilpunten in het oog, te beginnen met het gebruikte gas. Bij vrachtwagens mag nog gebruik worden gemaakt van R134a-gas. Nog dit jaar gaat Volvo over op R123yf. Vrij conventioneel dus. Anderzijds zijn de systemen die in vrachtwagens geïnstalleerd worden wel volledig geautomatiseerd. Verschillende sensoren worden gebruikt, en deze staan in verbinding met elkaar en met andere systemen in het voertuig. Dit kan ver gaan, tot zelfs een neus die de vervuiling buiten kan meten. In die zin zijn aircosystemen een cruciale schakel in het creëren van een aangename cabine geworden.

Twee systemen

Kijken we wat meer naar de techniciteit, dan ontwaren we twee verschillende systemen.

Het eerste is er een met vaste smoring. De compressor pompt het koudemiddel in een gasvorm naar de condensor die het dan koelt tot het terug vloeistof wordt. Via een gekalibreerde opening wordt het gedoseerd in de verdamper gebracht. Die zet het terug om naar gas, waarvoor veel warmte nodig is, en koelt op die manier de cabinelucht. Deze systemen met vaste smoring zijn doorgaans erg betrouwbaar. Vrachtwagens werken immers met vaste compressoren omdat de motor een vrij constant toerental draait, wat een goed functioneren van het toestel waarborgt.

Het andere systeem is met variabele smoring en is voorzien van een blokventiel. De hoeveelheid product die erin wordt aangebracht, wordt bepaald door de temperatuur en de druk die de condensor verlaat. Dit systeem is er ook op afgestemd om zichzelf bij te koud weer, wanneer het dreigt vast te vriezen, uit te schakelen.

Het gebruik van beide systemen is gemengd. Soms wordt geopteerd om bij bestelwagens een systeem met blokventiel te kiezen. Vrachtwagens die dan heel de tijd aan het rijden zijn, zullen al sneller met vaste smoring uitgerust worden, al is dat erg afhankelijk van merk tot merk.

Een extra compressor

De compressor is essentieel om het beoogde resultaat te bereiken. Zolang de motor draait, kan de compressor gebruikt worden om de airco te doen werken. Maar ook als de motor niet draait, moet de temperatuur aangenaam blijven. Zeker wanneer ook daadwerkelijk overnacht wordt in de cabine, wordt er bovenop de standaard compressor een elektrische compressor voorzien. Deze wordt aangedreven door batterijen. Je zou het over hybride systemen kunnen hebben.

Aanvankelijk werkten die elektrische compressoren met een hoog voltage van 150 volt. Dit veroorzaakte een veiligheidsrisico, zeker bij het uitvoeren van een onderhoudsbeurt. Er diende dan ook een veiligheidsstuk in gestopt te worden, wat vandaag niet meer nodig is. De reden? Sinds 2015 zijn er 24V-compressoren beschikbaar, waardoor het veiligheidsverhaal een heel andere invulling krijgt.

Het goed laten functioneren van aircosystemen betekent dat er voldoende aandacht naar onderhoud gaat

Pad van comfort

Bekijken we de manier waarop vrachtwagens de voorbije jaren evolueerden, dan tekent zich een duidelijke trend naar toenemend comfort af. Een luchtvering van zowel chassis, cabine als zetels is natuurlijk essentieel voor de rijkwaliteit. Maar ook een gedegen HVAC-systeem speelt een onontbeerlijke rol. Wat zijn immers de grootste ergernissen van chauffeurs? In panne staan, dat spreekt. Maar geklaagd wordt er steevast bij een niet of slecht functionerend aircosysteem. Tegelijk moet vastgesteld worden dat men slechts met een goed werkend systeem een optimaal resultaat zal behalen.

Dat loopt iets complexer dan vaak aangenomen wordt. Een airco die functioneert met geur- en vochtigheidssensoren draagt bij tot een prettige ervaring. Maar niet alleen moeten die goed werken, er moet een communicatie tussen beide zijn. Alles moet goed geregeld zijn (zo niet, dan kunnen de repercussies op het vlak van verbruik vergaand zijn), en in het gebruik ervan moeten extreme toestanden vermeden worden. Concreet: in de zomer binnen de cabine een temperatuur van 15 °C instellen is behoorlijk bij de haren gegrepen …

Obligaat onderhoud

Goed functioneren betekent ook dat er voldoende aandacht naar onderhoud gaat. Een aantal zaken worden specifiek aan een aircosysteem gecontroleerd. Zo wordt de filterdroger periodiek vervangen, een erg belangrijk onderdeel aangezien deze onreinheden en vocht uit het systeem haalt. Vocht wordt trouwens als de grootste vijand van aircosystemen beschouwd. Het gasverlies wordt bijgepast. De leidingen mogen dan al driedubbel zijn, een beetje verlies is er steeds. Daarnaast checkt men het goed functioneren van de koppelingen van de compressoren. Het belang van een onderhoudsbeurt kan niet onderschat worden. Anderzijds moet ook gemeld dat het uitvoeren ervan betrekkelijk eenvoudig is.

Te vermijden fout

Een (te) vaak voorkomende fout is dat te veel gas in aircosystemen wordt gestopt. Op zich zal het systeem hierdoor niet beter werken. De bedoeling is vaak goed bedoeld: het verlies van gas anticiperen. Keerzijde van de medaille is dat de druk groter wordt en de compressor meer zal vragen van de motor. Het directe gevolg laat zich raden: een hoger verbruik. Hoeveel precies hangt van het gebruik af. Onderzoek toonde aan dat bij een normaal werkschema dit tot 130 liter per jaar kan oplopen. Het is geen onbelangrijk gegeven in een sector waar de marges onder druk staan. Niet toevallig probeert iedere constructeur zuiniger te zijn dan de concurrentie.

Opleiden en vormen

Het is een probleem dat men op ook op andere domeinen aantreft: op de schoolbanken wordt te weinig basiskennis opgedaan. Een goede diagnose van een aircosysteem kan pas gemaakt worden wanneer men het ook goed begrijpt. De diagnosetoestellen zijn de belangrijkste bron van informatie, precies daarom is een correct gebruik ervan essentieel. Het wordt als een van de moeilijkste aspecten van aircosystemen beschouwd: alle informatie en correcte informatie verzamelen. Dit gemeld zijnde, is het ook een realiteit dat het qua fouten in de elektronica van deze systemen erg goed meevalt.

Toekomstmuziek

Best interessant is de toekomst van aircosystemen in het licht van nieuwe aandrijvingsvormen, in het bijzonder waterstof en elektrisch, want dan hebben we alleen nog elektrisch aangedreven compressoren.

In samenwerking met Educam, het kennis- en opleidingscentrum van de autosector en aanverwante sectoren (www.educam.be)